Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

Скарачэнні

пляц, , м.

  1. Зямля пад сядзібай, агародам.

    • Паставіць хату на добрым пляцы.
  2. Прызначаная для забудовы тэрыторыя ў горадзе або вёсцы.

  3. Плошча для ваенных парадаў і страявых заняткаў (гіст.).

    • Вучэбны п.

пляценне, , н.

  1. гл. плесці.

  2. Спосаб злучэння нітак, сцяблін і інш. палос эластычнага матэрыялу.

    • Карункавае п.
    • П. кошыкаў.

пляцень, , м.

Агароджа з пераплеценых тонкіх галін.

пляцёнка, , ж.

  1. Што-н. сплеценае ўдоўж з некалькіх пасмаў, кавалкаў і пад.

  2. Плеценая кашолка.

  3. Падоўжаная вітая белая булка.

  4. Выраб тканіны з асобым рысункам перапляцення нітак.

    • Вытанчаная п.

пляцоўка, , ж.

  1. Спецыяльна абсталяваны ўчастак зямлі (ці асобае месца ў памяшканні), адведзены для якіх-н. мэт.

    • Спартыўная п.
    • Дзіцячая п. (для дзіцячых гульняў).
    • Будаўнічая п. (месца, дзе робіцца пабудова чаго-н.).
    • Пасадачная п.
  2. Роўная вольная прастора ў збудаванні паміж двума лесвічнымі маршамі.

    • Лесвічная п.
  3. У вагонах: месца каля ўваходу і выхаду.

    • Задняя п. трамвая.
  4. Тое, што і платформа (у 3 знач.).

|| прым. пляцовачны, .

плячо, , м.

  1. Частка тулава ад шыі да рукі.

    • Палажыць руку на чыё-н. плячо.
    • Вынесці на сваіх плячах што-н. (перан. справіцца з чым-н. цяжкім, цяжкім для аднаго, без падтрымкі).
    • П. ў п. (побач, у цесным адзінстве).
    • З плеч далоў што-н. (адпаў клопат, скончыліся турботы пра што-н.; разм.).
    • Мець галаву на плячах (умець разбірацца ў чым-н., быць разумным).
    • Як гара з плячэй звалілася (хто-н. адчуў палёгку, пазбавіўшыся ад якіх-н. клопатаў, перажыванняў; разм.).
    • За плячамі ў каго-н. што-н. (таксама перан. пра што-н., што было, мелася ў каго-н. у мінулым).
    • Уварвацца куды-н. на плячах адступаючага праціўніка (непасрэдна за адступаючым праціўнікам).
    • З чужога пляча (пра адзенне: якое не падыходзіць па размеру або якое раней насіў хто-н.).
  2. У анатоміі: верхняя частка рукі да локцевага сустава.

  3. мн. Тыльны бок тулава ад шыі да пояса, спіна.

    • Узваліць ношу на плечы.
    • Павярнуцца плячамі да каго-, чаго-н. (таксама перан. адвярнуцца ад каго-, чаго-н.).
  4. Частка рычага ад пункта апоры да пункта прыкладання сілы (спец.).

|| памянш. плячук, .

|| прым. плечавы, .

  • Плечавая косць.

плячук, , м.

  1. гл. плячо.

  2. Спецыяльныя падкладкі пад плечы ў адзенні.

плячысты, .

З шырокімі моцнымі плячамі.

  • П. хлопец.

|| наз. плячыстасць, .

пляшка, , ж. (разм.).

Шкляная пасудзіна для захоўвання вадкасці, бутэлька.

  • П. малака.

|| памянш. пляшачка, .

|| прым. пляшачны, .

пляшывы, .

З плешам, аблыселы.

  • Пляшывая галава.

  • Трапіў лысы на пляшывага (разм. жарт.) — сышліся два роўныя.

|| наз. пляшывасць, , -і, ж.