Verbum

стаянка, ✂, ж.

1. Прыпынак у час руху.

   • С. аўтобуса.

2. Месца, дзе размяшчаюцца на час прыпынку, на часовае жыхарства.

   • С. геолагаў.
   • С. добра прыстасавана для адпачынку.

3. Месца, дзе часова стаіць транспарт.

   • С. асабістых машын забаронена.

4. Месца пасялення людзей каменнага веку.

|| прым. стаяначны, ✂ і стаянкавы, ✂.

стаяцца, ✂; безас.; незак.

Пра нежаданне або немагчымасць стаяць на месцы.

• Запрэжанаму каню не стаіцца.

стаяць, ✂; незак.

1. Знаходзіцца ў вертыкальным становішчы, не рухаючыся.

   • С. пад страхой.
   • С. бокам.
   • С. на цвёрдай глебе (таксама перан. мець трывалую аснову для сваіх планаў, спраў і пад.).
   • Кветкі с. у вазе.
   • С. на сваім.

2. Быць пастаўленым, знаходзіцца дзе-н.

   • Хата стаіць наводшыбе.
   • Школа стаяла на ўзгорку.
   • Талеркі стаяць на стале.

3. Быць, знаходзіцца, займаючы якое-н. становішча, выконваючы якую-н. работу, абавязкі.

   • С. на чале завода.
   • С. на варце інтарэсаў народа.

4. Не працаваць, не дзейнічаць (пра завод, фабрыку або механізмы і пад.).

   • Фабрыка стаяла цэлы квартал.
   • Гадзіннік стаяў.

5. Быць, знаходзіцца, мець месца.

   • Вечарамі стаіць цішыня.
   • Стаяла глыбокая ноч.
   • Зіма стаяла марозная.
   • У дзённіку стаіць пяцёрка.
   • На пасылцы стаяла ўчарашняя дата.

6. Мець патрэбу ў разглядзе, вырашэнні, пераадоленні.

   • Перад дэпутатамі стаяць пачэсныя задачы.
   • Стаіць пытанне аб укараненні новага абсталявання.

7. Мець часовае месцазнаходжанне, размяшчацца дзе-н.

   • У вёсцы стаяў гарнізон.
   • Студэнты стаялі на кватэрах.

8. Мужна і стойка трымацца ў баі, вытрымліваць націск.

   • Горад мужна стаяў да апошняга.

9. перан., за каго-што. Дзейнічаць у чыіх-н. інтарэсах, змагацца на чыім-н. баку, абараняць каго-, што-н.

   • С. за мірнае вырашэнне праблем.
   • С. гарой за сяброў.

10. Пастаянна быць у памяці, перад вачамі (пра думкі, уяўленні і пад.).

    • Вобраз цёткі стаіць у галаве.

11. Не псавацца, захоўвацца.

    • Варэнне будзе с. доўга.

12. Трымацца на якім-н. узроўні; займаць якое-н. становішча.

    • Вада стаіць на адным узроўні.
    • Стрэлкі гадзінніка стаялі на сямі.

13. стой (стойце), ужыв. таксама: 1) у знач. пачакай(це), не спяшайся (спяшайцеся); 2) як выражэнне нязгоды, здзіўлення, прыпамінання чаго-н.

    • Стойце, трэба лепш абмеркаваць!

◊

• Як стой (як стаіць) (разм.) — 1) вельмі хутка; адразу; 2) без нічога, без рэчаў.

|| зак. пастаяць, ✂.

|| наз. стаянне, ✂.

стаячы, ✂.

1. Вертыкальны.

   • С. каўнер.

2. Не праточны, які не цячэ.

   • Стаячая азярына.

ствалаваты, ✂.

Падобны на ствол (у 1 знач.).

• Ствалаватае сцябло.

|| наз. ствалаватасць, ✂.

ствалавы, ✂ і стваловы, ✂.

1. гл. ствол.

2. у знач. наз. Рабочы, які кіруе механізмамі ствала шахты.

ствалісты, ✂.

Які мае многа ствалоў (у 1 знач.), а таксама, які мае моцны ствол або сцябло.

|| наз. ствалістасць, ✂.

стваральнік, ✂, м.

Той, хто стварае што-н.; тварэц.

|| ж. стваральніца, ✂.

стваральны, ✂.

Які што-н. стварае, творчы.

• Стваральная праца.

|| наз. стваральнасць, ✂.

стварожыцца, ✂; зак.

Ператварыцца ў тварог.

• Малако стварожылася.

|| незак. стварожвацца, ✂.

|| наз. стварожванне, ✂.