Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

Скарачэнні
абвгдеёжзійклмнопрстуфхцчшэюя
аеілнорстухчшыэюя’
аоуыэ

прожаўць, ✂, ж. (разм.).

Прымесь жоўтага, жаўцізны.

  • Збажына, ледзь кранутая прожаўцю.

прожылак, ✂, м.

Тонкая каляровая палоска, прамежкавы слой ў камені, дрэве, а таксама жылка, якая свіціцца праз скуру.

  • Белы кварц з жоўтымі прожылкамі.
  • Рука з сінімі прожылкамі.
  • Прожылкі на лістах, кветках.

проза, ✂, ж.

  1. Невершаваная літаратура, у адрозненне ад паэзіі.

    • Мастацкая п.
    • Пісаць прозай.

  2. перан. Будзённасць, паўсядзённасць жыцця.

    • П. жыцця.

|| прым. празаічны, ✂.

прозвішча, ✂, м.

Спадчыннае сямейнае найменне, якое дадаецца да ўласнага асабістага імя.

  • Дзявочае п. (да замужжа).

пройгрыш, ✂, м.

  1. Няўдачны для каго-н. зыход гульні, спаборніцтва і пад.

    • Застацца ў пройгрышы.

  2. Сума грошай, страчаная пры гульні.

    • Вялікі п.

|| прым. пройгрышны, ✂.

пройма, ✂, ж.

  1. Адтуліна, паглыбленне ў чым-н., паміж чым-н. У пройме дзвярэй паказалася галава.

    • П. паміж хмарамі.

  2. Прарэз для рукава (спец.).

|| прым. пройменны, ✂ і проймавы, ✂.

пролежань, ✂, м.

У ляжачых хворых: амярцвенне скураных покрываў той часткі цела, на якой доўга і нерухома ляжаць.

|| прым. пролежневы, ✂.

промах, ✂, м.

  1. Удар, выстрал міма цэлі.

    • Біць без промаху.

  2. перан. Памылка, хіба.

    • Зрабіць п.

◊

  • Не промах хто (разм.) — пра чалавека кемлівага, лоўкага.

  • Тэты хлопец не п.

промысел, ✂, м.

  1. Здабыванне чаго-н., паляванне.

    • П. жэмчугу.
    • П. собаля.

  2. Занятак паляваннем, здабычай звяроў, птушак і пад.

    • Паляўнічы п.
    • Рыбалоўны п.

  3. Дробная рамесная вытворчасць, звычайна як падсобны занятак пры асноўным, сельскагаспадарчым.

    • Ганчарны п.
    • Кавальскі п.

  4. мн. Прамысловае прадпрыемства здабыўнога тыпу.

    • Нафтавыя промыслы.
    • Саляныя промыслы.

|| прым. прамысловы, ✂ і промыславы, ✂.

  • Прамысловая (промыславая) рыба (якая з’яўляецца прадметам промыслу).
  • Прамысловая (промыславая) кааперацыя.

пропаведзь, ✂, ж.

  1. Прамова рэлігійна-павучальнага зместу.

    • Сказаць п.

  2. перан., чаго. Распаўсюджванне якіх-н. ідэй, поглядаў (кніжн.).

    • П. новых ідэй.