Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

Скарачэнні

слязіцца, ; незак.

Пра вочы: напаўняцца слязамі.

  • Вочы слязяцца ад дыму.

слязлівы, .

  1. Схільны часта плакаць.

    • Слязлівая дзяўчынка.
  2. Які плача, жаласны.

    • С. голас.

|| наз. слязлівасць, .

слязніца, , ж.

  1. У старажытным Рыме: пасудзіна, у якую збіралі слёзы, калі плакалі па нябожчыку.

  2. Слёзны мяшок каля вока, дзе збіраюцца слёзы.

сляпак, , м. (разм. зневаж.).

  1. Сляпы чалавек.

  2. перан. Чалавек, які не заўважае, што яго ашукваюць у чым-н.

    • Не трэба быць слепаком!

сляпень, , м.

Двухкрылае насякомае сямейства крывасмокаў, якое жывіцца кроўю жывёлы і чалавека.

сляпіца, , ж. (абл.).

У выразе: лезці сляпіцаю ў вочы — назойліва прыставаць да каго-н.

сляпіцца, ; незак.

  1. Псаваць сабе зрок.

    • С. над кнігаю.
  2. Пра немагчымасць гладзець (ад яркага святла і пад.).

    • Ад сонца гарыць лоб і слепяцца вочы.

сляпіць, ; незак.

  1. Пазбаўляць зроку; пагаршаць зрок, псаваць вочы.

    • С. вочы чытаннем.
  2. Асляпляць вочы яркім святлом, перашкаджаць бачыць, засыпаючы ці залепліваючы, засцілаючы вочы чым-н.

    • Белізна снегу слепіць вочы.
    • Мокры снег сляпіў вочы.
  3. перан. Пазбаўляць разважлівасці пад уздзеяннем якіх-н. пачуццяў.

    • Рэўнасць сляпіла хлопца.

сляпучы, .

Вельмі яркі, асляпляльны.

  • Сляпучыя промні сонца.

сляпы, .

  1. Які не бачыць, пазбаўлены зроку.

    • Сляпое дзіця.
    • Падручнікі для сляпых (наз.).
  2. перан. Які паступае, не ўзважаючы і не абдумваючы сваіх учынкаў.

    • Слепа (прысл.) паверыць першаму сустрэчнаму.
    • Сляпое наследаванне чыім-н. дзеянням.
  3. Такі, што цяжка разабраць, прачытаць (пра шрыфт, тэкст і пад.).

    • С. адбітак на паперы.
  4. Праз які дрэнна або нічога не бачна.

    • Сляпыя шыбы ў вокнах.
    • Сляпая хата (з малымі вокнамі).
  5. Які адбываецца без удзелу зроку, без бачных арыенціраў (спец.).

    • С. метад друкавання (не гледзячы на клавішы).
    • С. палёт на самалёце.

  • Сляпая кішка — пачатковая частка тоўстай кішкі, якая мае чэрвепадобны адростак.