Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

тлум, -у, м. (разм.).

1. Адурэнне, замарачэнне.

Нейкі т. у галаве.

2. Шум, гоман, сумятня.

У пакоі стаяў т., усе нешта крычалі.

тлума́ч, -а́, мн. -ы́, -о́ў, м. (уст.).

Перакладчык (звычайна для вуснага перакладу ў час размовы, перагавораў).

тлумача́льнік, -а, мн. -і, -аў, м.

Той, хто займаецца тлумачэннем, трактоўкай чаго-н.

Т. сноў.

тлумача́льны, -ая, -ае.

Які заключае ў сабе тлумачэнне, трактоўку чаго-н.

Т. слоўнік беларускай мовы.

тлума́чыць, -чу, -чыш, -чыць; -чаны; незак.

1. што. Раскрываць сэнс, сутнасць чаго-н.

Т. пастанову.

Т. слова.

2. што каму і без дап. Асвятляць якое-н. пытанне, даваць зразумець сэнс чаго-н.

Т. рашэнне задачы.

|| наз. тлумачэ́нне, -я, н.

тлумачэ́нне, -я, н.

1. гл. тлумачыць.

2. мн. -і, -яў. Тое, што асвятляе што-н., раскрывае сэнс чаго-н., дапамагае зразумець прычыну чаго-н.

Знайсці т. сваім паводзінам.

тлумі́ць, тлумлю́, тлу́міш, тлу́міць; незак.

У выразе: тлуміць галаву каму — марочыць, задурваць, збіваць з толку.

|| зак. затлумі́ць, -лумлю́, -лу́міш, -лу́міць; -лу́млены.

Затлуміў мне галаву.

тлу́мны, -ая, -ае.

1. Які прыводзіць да адурэння, пазбаўляе здольнасці ўспрымаць, разумець што-н.

Тлумная работа.

2. Шумны, гаманлівы, неспакойны.

Т. натоўп.

|| наз. тлу́мнасць, -і, ж.

тлу́сты, -ая, -ае.

1. Які ўтрымлівае ў сабе шмат тлушчу.

Тлустая свініна.

2. Тоўсты, укормлены, сыты.

Тлустая індычка.

Т. карп.

3. Які атрымаўся ад тлушчу.

Тлустая пляма.

4. перан. Насычаны карыснымі рэчывамі.

Т. чарназём.

5. Тоўсты, з тоўстымі лініямі (пра лініі, друкарскія знакі, літары і пад.).

Т. шрыфт.

|| наз. тлу́стасць, -і, ж. (у 1, 2 і 4 знач.).

тлусце́ць, -е́ю, -е́еш, -е́е; незак.

Станавіцца тлустым, тлусцейшым.

|| зак. атлусце́ць, -е́ю, -е́еш, -е́е і патлусце́ць, -е́ю, -е́еш, -е́е.

|| наз. тлусце́нне, -я, н. і атлусце́нне, -я, н.