Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

тэмп, -у, мн. -ы, -аў, м.

1. Ступень хуткасці ў выкананні музычнага твора, а таксама ў рухах, выкананні чаго-н., чытанні і пад.

2. Хуткасць ажыццяўлення, выканання або інтэнсіўнасці развіцця чаго-н.

Тэмпы будаўніцтва.

У тэмпе (разм.) — хутка, энергічна.

|| прым. тэ́мпавы, -ая, -ае.

тэ́мпера, -ы, ж.

1. Фарбы, расцёртыя на яечным жаўтку або на сумесі клеявога раствору з алеем.

2. Карціна, выкананая такімі фарбамі і асобымі тэхнічнымі прыёмамі.

|| прым. тэ́мперны, -ая, -ае.

Т. жывапіс.

тэмперава́ны, -ая, -ае (спец.).

З дакладна вызначанай колькасцю тонаў і іх суадносінамі па вышыні.

Т. інструмент.

Т. музычны лад.

тэмпера́мент, -у, М -нце, мн. -ы, -аў, м.

1. Характарыстыка індывіда з боку дынамічных асаблівасцей яго псіхічнай дзейнасці (тэмпу, рытму, інтэнсіўнасці псіхічных працэсаў), якія ўтвараюць пэўны псіхалагічны тып.

Меланхалічны, халерычны т.

2. Жыццёвая энергія, здольнасць да ўнутранага ўздыму.

Чалавек з тэмпераментам.

тэмпера́ментны, -ая, -ае.

Жывы, энергічны, якому ўласцівы палкі тэмперамент.

Т. чалавек.

Тэмпераментнае выступленне.

|| наз. тэмпера́ментнасць, -і, ж.

тэмперату́ра, -ы, ж.

1. Ступень нагрэтасці якога-н. цела, рэчыва; цеплавая характарыстыка.

Т. вады.

Т. паветра.

2. Ступень цеплыні чалавечага цела як паказчык стану здароўя.

Памераць тэмпературу ў дзіцяці.

3. Павышаная цеплыня цела; гарачка (разм.).

У хворага т.

|| прым. тэмперату́рны, -ая, -ае.

тэмперату́рыць, -ру, -рыш, -рыць; незак. (разм.).

Хварэць, маючы высокую тэмпературу.

Дзіця т.

тэ́нар, -а і -у, мн. -ы, -аў, м.

1. -у. Самы высокі мужчынскі голас.

Лірычны т.

2. -а. Спявак з такім голасам.

|| памянш. тэнаро́к, -рка́, мн. -ркі́, -рко́ў, м. (да 1 знач.).

|| прым. тэнаро́вы, -ая, -ае.

Тэнаровая партыя.

тэ́ндар¹, -а, мн. -ы, -аў, м.

Спецыяльны вагон для паліва, вады і пад., счэплены з паравозам, або задняя частка паравоза, прыстасаваная для захоўвання паліва і вады.

|| прым. тэ́ндарны, -ая, -ае.

тэ́ндар², -а, мн. -ы, -аў, м. (спец.).

Камерцыйны конкурс, таргі і пад. па загадзя пададзеных заяўках ад удзельнікаў.

|| прым. тэ́ндарны, -ая, -ае.