Verbum

цот, -у, М цо́це, м.

Лік, які дзеліцца на два без астатку.

◊

Цот і лішка — гульня, пабудаваная на ўгадванні колькасці прадметаў, узятых у жменю вядучым гульні.

Гуляць у ц. і лішку.

цо́тны, -ая, -ае.

Лік, які пры дзяленні на два не мае астатку; кратны двум.

|| наз. цо́тнасць, -і, ж.

цуг, -а, м.

1. Доўгі рад, чарада жывёл, птушак, машын і пад., якія рухаюцца адзін за адным.

Жураўліны ц.

Ц. вагонаў.

2. Запрэжка, у якой коні (валы і пад.) ідуць гужам або парамі адзін за адным.

|| прым. цугавы́, -а́я, -о́е.

Цугавая запрэжка.

цу́гам, прысл.

1. Гужам, адзін за адным.

Коні ішлі ц.

2. Запрэжкай у дзве або тры пары коней, якія ідуць адна за адной.

цу́глі, -яў.

Два металічныя звяны, якія прымацаваны да рамянёў вуздэчкі і служаць для закілзвання каня.

|| прым. цу́глевы, -ая, -ае.

цуд, -у, М -дзе, мн. -ы, -аў, м.

1. У рэлігійных уяўленнях: штосьці невытлумачальнае, звышнатуральнае, выкліканае ўздзеяннем Боскай сілы.

Спадзявацца на ц.

2. Пра тое, што здзіўляе сваёй незвычайнасцю, прыгажосцю, выклікае захапленне.

З цудаў ц.!

Цуды гераізму.

3. у знач. прысл. цу́дам. Незвычайным, неверагодным чынам; выпадкова (разм.).

Дом ц. уцалеў пасля бамбёжкі.

Ц. не спазніўся.

4. у знач. вык. Надзвычайна добры, непараўнальны.

Надвор’е сёння — ц.!

Не кулеш, а ц.!

◊

Цуда ў рэшаце (разм., жарт.) — пра што-н. незвычайнае або незразумелае.

Цуда-юда — у казках: пачвара, страшыдла.

цудадзе́й, -я, мн. -і, -яў, м.

Вялікі майстар сваёй справы; той, хто ўмела, па-мастацку валодае чым-н.

А які ён на кухні ц.!

|| ж. цудадзе́йка, -і, ДМ -йцы, мн. -і, -дзе́ек.

цудадзе́йны, -ая, -ае.

1. Незвычайнай сілы ўздзеяння, які творыць цуды.

Цудадзейная малітва.

2. Па ступені ўздзеяння ці праяўлення падобны на цуд; незвычайны, чароўны.

Цудадзейныя лекі.

Цудадзейная музыка.

|| наз. цудадзе́йнасць, -і, ж.

цудатво́рац, -рца, мн. -рцы, -рцаў, м.

1. У хрысціянстве: святы, які праславіўся дарам тварыць цуды (у 1 знач.).

У кутку гарэла лампадка перад абразамі цудатворцаў.

2. перан. Той, хто робіць што-н. дзівоснае, надзвычайнае.

Гэта быў не проста ўрач, а сапраўдны ц.

цудатво́рны, -ая, -ае.

1. Які творыць цуды (у 1 знач.).

Ц. абраз.

2. Цудадзейны (у 2 знач.).

Цудатворныя таблеткі.

Ц. клімат.

|| наз. цудатво́рнасць, -і, ж.