Verbum

ці́снуцца, -нуся, -нешся, -нецца; -ніся; незак.

1. Прыціскацца, набліжацца да каго-, чаго-н.

Ц. адзін да аднаго, каб хутчэй выйсці.

2. Жыць у цеснаце.

Дзве сям’і ціснуліся ў адным пакойчыку.

3. Пасоўвацца, набліжацца цясней адзін да аднаго, каб вызваліць месца.

4. перан. Скупіцца, скнарнічаць (разм.).

Раскашэльвайся, не трэба так ц.

ці́снуць, -ну, -неш, -не; -ні; незак.

1. каго-што і на што. Налягаць сваім цяжарам на каго-, што-н.; націскаць.

Ц. нагой на рыдлёўку.

Ц. на кнопку званка.

2. перан. Прыгнятаць, душыць.

Боль ціснуў грудзі.

3. Сціскаць.

Крыгі ціснулі лодку.

Ц. руку.

4. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Быць цесным, сціскаць цела (пра абутак, адзежу).

Чаравікі ціснуць.

Пінжак цісне ў плячах.

5. перан. Настойваць, дамагацца, напіраць, прымушаць.

На яго ціснулі, прымушалі завяршыць работу.

6. (1 і 2 ас. не ўжыв.), перан. Мучыць, турбаваць празмернымі цяжкасцямі.

У час вайны людзей ціснуў голад.

7. Прыціскаць, туліць.

Маці ціснула дзіця да грудзей.

8. што. Выціскаць.

Ц. сок з яблык.

Ц. алей.

9. Рабіць (віно, гарэлку) саматужным спосабам; гнаць (разм.).

10. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Павялічвацца, узмацняцца (пра мароз, холад).

Мароз цісне.

11. Старацца закончыць, завяршыць якую-н. творчую работу (разм.).

Ц. дысертацыю.

|| наз. ціск, -у, м. (да 1 знач.).

ці́таўка, -і, ДМ -таўцы, мн. -і, -тавак, ж.

1. Гатунак яблыні, якая дае буйныя кісла-салодкія плады.

2. Плод гэтай яблыні.

ці́тла, -а, мн. -ы, -аў, н.

У сярэдневяковай пісьменнасці: надрадковы знак у выглядзе ламанай рыскі над словамі, напісанымі скарочана, або над літарамі, калі яны абазначалі лічбу.

|| прым. ці́тлавы, -ая, -ае.

цітр, -а і -у, мн. -ы, -аў, м.

1. -а. Надпіс на кадры ў кінафільме, што перадае словы дзеючых асоб.

2. -у. У хіміі: канцэнтрацыя раствору, што ўжываецца для цітравання.

|| прым. ці́травы, -ая, -ае.

цітрава́льшчык, -а, мн. -і, -аў, м.

Асоба, якая займаецца цітраваннем.

|| ж. цітрава́льшчыца, -ы, мн. -ы, -чыц.

цітрава́нне, -я, н.

У хіміі: выяўленне колькасці рэчыва, якое змяшчаецца ў якім-н. растворы, шляхам параўнання яго рэакцый з рэакцыямі раствору, канцэнтрацыя якога вядома.

цітрава́ць, -ру́ю, -ру́еш, -ру́е; -ру́й; -рава́ны; зак. і незак.

У хіміі: правесці (праводзіць) цітраванне.

ці́ўкаць, -аю, -аеш, -ае; незак.

Утвараць гукі, падобныя на «ціў-ціў».

Кураняты ціўкаюць.

Над галавой ціўкалі кулі.

|| аднакр. ці́ўкнуць, -ну, -неш, -не; -ні.

|| наз. ці́ўканне, -я, н.

ціў-ці́ў, выкл.

Ужыв. гукапераймальна для абазначэння птушынага спеву, палёту куль і пад.