Verbum

кальцэфо́бы

(ад лац. calx, -lcis = вапна + -фоб)

расліны, якія адмоўна рэагуюць на наяўнасць солей кальцыю ў глебе (напр. тарфяныя імхі); параўн. кальцэфілы.

калья́н

(тур. kalyan, ад перс. kalyan)

курыльная прылада, у якой тытунёвы дым ачышчаецца, праходзячы праз ваду (распаўсюджана ў народаў Усходу).

калю́вій

(лац. colluvio = нагрувашчванне)

абломкавы матэрыял абвалаў, асыпанняў, што нагрувашчваецца на схілах і каля падножжа гор.

калю́р

(фр. colure, ад гр. koluros = бясхвосты)

вялікі круг нябеснай сферы, які праходзіць праз полюсы свету і пункты веснавога і асенняга раўнадзенстваў або праз полюсы свету і пункты летняга і зімовага сонцастаянняў.

ка́люс

(лац. callus = тоўстая скура, мазоль)

тканкавае новаўтварэнне ў раслін у месцах надрэзаў, трэшчын, якое садзейнічае зажыўленню ран.

калянда́р

(лац. calendarium)

1) даведачная табліца або кніжка, у якой пералічаны ўсе дні года з указаннем святочных і памятных дат (напр. адрыўны к.);

2) сістэма летазлічэння;

Юліянскі к. — летазлічэнне, уведзенае ў 46 г. да н.э. рымскім імператарам Юліем Цэзарам; у ім тры гады па 365 сутак чаргуюцца з высакосным, што мае 366 сутак (высакоснымі лічацца гады, лічбавае выражэнне якіх дзеліцца на 4); стары стыль;

Грыгарыянскі к. — летазлічэнне, уведзенае папай папам Грыгорыем XIII у 1582 г.; у ім лічэнне перасунута на 10 сутак наперад, каб ліквідаваць адставанне ад сонечнага календара, і выключаны з высакосных гады, лічбавае выражэнне якіх заканчваецца на 00, калі дзве першыя лічбы не дзеляцца на 4; новы стыль;

Рэспубліканскі к. — каляндар, які дзейнічаў у Францыі ў 1793—1805 гг.; у ім год пачынаўся 22 верасня і складаўся з 12 месяцаў, што насілі назвы, звязаныя са з’явамі прыроды па сезонах;

3) размеркаванне асобных відаў дзейнасці па днях, месяцах (напр. вытворчы к).

каля́ндра

(лац. coriandrum)

травяністая расліна сям. парасонавых з дробнымі белымі або ружовымі кветкамі ў парасоніках, пашыраная ў Міжземнамор’і; на Беларусі вырошчваецца як вострапрыпраўная і лекавая.

калятэра́лі

(ад ка- + лац. lateralis = бакавы)

анат. бакавыя злучэнні паміж сістэмамі дзвюх розных артэрый або вен.

камадо́р

(англ. commodore, ад іт. commodoro)

камандзір злучэння караблёў, які не мае адміральскага звання, у флотах Вялікабрытаніі, ЗША і Нідэрландаў.

кама́нда

(фр. commande)

1) кароткі вусны загад камандзіра;

2) узначальванне якой-н. воінскай часці (напр. прыняць каманду над ротай);

3) невялікае вайсковае падраздзяленне, атрад спецыяльнага прызначэння (напр. каравульная к., к. падрыўнікоў);

4) экіпаж судна;

5) спартыўны калектыў (напр. баскетбольная к.);

6) спецыяльны двайковы код (прадпісанне, указанне, інструкцыя), які запісаны на машыннай мове дадзенай ЭВМ і вызначае яе дзеянні пры пэўнай аперацыі ў вылічальным працэсе.