Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

дактрынёр, ‑а, м.

Кніжн. Чалавек, які слепа і педантычна прытрымліваецца якой‑н. дактрыны; схаласт, начотчык.

[Фр. doctrinaire.]

дактрынёрскі, ‑ая, ‑ае.

Кніжн. Які мае адносіны да дактрынёра, уласцівы дактрынёру. Дактрынёрскі падыход да справы. Дактрынёрскае ўяўленне.

дактрынёрства, ‑а, м.

Кніжн. Дактрынёрскія адносіны да рэчаіснасці; дагматызм. Упадаць у дактрынёрства.

дактылагра́фія, ‑і, ж.

Тэхніка работы на друкарскай машынцы.

дактылало́гія, ‑і, ж.

Спосаб размовы глуханямых пры дапамозе пальцаў рук; ручная азбука.

[Ад грэч. daktylos — палец і logos — вучэнне.]

дактыласкапі́чны, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да дактыласкапіі. Дактыласкапічнае даследаванне.

дактыласкапі́я, ‑і, ж.

Вывучэнне рысунка скуры на пальцах рук чалавека; зняцце адбіткаў з пальцаў рук для ўстанаўлення асобы злачынца.

[Ад грэч. daktylos — палец і skopeō — гляджу.]

дактылі́чны, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да дактыля. Дактылічная страфа. Дактылічная рыфма.

да́ктыль, ‑я, м.

Трохскладовая стапа з націскам на першым складзе ў сілаба-танічным вершаскладанні, напрыклад: Во́бразы / мі́лыя / ро́днага/ кра́ю, / Сму́так і/ ра́дасць ма/я́! Колас.

[Грэч. daktylos.]

даку́ка, ‑і, ДМ ‑куцы, ж.

Разм.

1. Турбота, клопат. Спіць дзіця, не ведае дакукі. □ — То перш трэба навучыцца, паважаная дзяўчына. Бо мне трэба такія, каб ужо працавалі. А то што ж — замест помачы я буду мець дакуку: абучаць вас. Скрыган.

2. Нуда, маркота. Працаваць адной — дакука, Кліча бабка ўнучку, унука — І палоць, і паліваць, Прарываць і аграбаць. Шушкевіч. Не пісьмы з нейкае дакукі Начамі піша чалавек. Ідзе па лесвіцы навукі, Не адстае: імклівы век. Бялевіч.

3. Зайздрасць, злосць, выкліканыя чым‑н. Другім добрым пластуном аказаўся камандзір падрыўной групы Гнядкоў і трэцім, на здзіўленне і дакуку маладзейшым, — стары Маеўскі. Шамякін.