да́ма, ‑ы, ж.
1. Жанчына, якая належыць да багатага ці інтэлігентнага асяроддзя (уст.). Прыдворная дама. □ На беразе ракі індыйскай Джамны жылі даўней прыгожыя тры дамы. Дубоўка. // Замужняя жанчына ў адрозненне ад дзяўчыны. Паненкі і маладыя дамы гарнуліся да вайсковых. Колас.
2. Жанчына або дзяўчына, якая танцуе ў пары з кавалерам ці ўдзельнічае ў якой‑н. гульні. Найдус галантна падводзіў сваю даму да кожнага госця, з якім і віталася яна ўсё з той жа чараўнічаю ўсмешкай. Колас.
3. Трэцяя па старшынству ігральная карта з малюнкам жанчыны. Званковая дама.
дама... (гл. дома...).
Першая састаўная частка складаных слоў; ужываецца замест «дома...», калі націск у другой частцы падае на першы склад, напрыклад: дамарослы, дамасед, даматканы.
дамаві́к, ‑а, м.
У народных павер’ях — злы або добры дух, які жыве ў кожным доме. [Ігналя] напамінаў калматага дамавіка, лесуна або вадзеніка, якіх калісьці малявалі ў казках. Бядуля.
дамаві́на, ‑ы, ж.
Спецыяльная скрыня, у якую кладуць нябожчыка для пахавання; труна. Каля белай дамавіны Апошнюю дань Дзеткі дораць і галосяць: «Мама, мама, устань!» Купала. Пятнаццаць свежых дамавін плылі на плячах жывых. Мёртвыя развітваліся з горадам, у якім яны абаранялі новае жыццё. Хомчанка.
•••
Хоць у дамавіну кладзі гл. класці.
дамаво́дства, ‑а, н.
Вядзенне дамашняй гаспадаркі. Займацца дамаводствам. // Адзін з прадметаў працоўнага выхавання вучняў у школе. — Мы вучыліся на ўроку дамаводства падаваць на стол, — папраўляючы фартушок, сказала дзяўчынка. Даніленка.
дамавы́, ‑ая, ‑ое.
Які мае адносіны да дома (у 1 знач.). Дамавое кіраўніцтва. Дамавы камітэт.
•••
Дамавая кніга гл. кніга.
дамага́нне, ‑я, н.
Настойлівае імкненне дабіцца чаго‑н., атрымаць што‑н. Жазеф — паэт, летуценнік, весялун і вельмі ўпарты ў сваіх дамаганнях юнак. Шамякін.
дамага́цца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца.
Незак. да дамагчыся.
дамагчы́ся, ‑магуся, ‑можашся, ‑можацца; пр. дамогся, ‑маглася, ‑лося; заг. дамажыся; зак., чаго і з дадан. сказам.
Шляхам настойлівых намаганняў дабіцца пастаўленай мэты, здзяйснення чаго‑н. Дамагчыся свайго. □ Адзінае, чаго дамогся Салаўёў, — гэта дазволу звярнуцца са сваёй просьбай да брыгаднага камандавання. Шахавец. Кіра праз камітэт камсамола дамаглася, каб.. у цэху працаваў кніжны кіёск. Карпаў.
дама́заць, ‑мажу, ‑мажаш, ‑мажа; зак., што.
1. Дакончыць мазанне чаго‑н.; абмазаць, намазаць да якога‑н. месца.
2. Расходаваць на мазанне ўвесь матэрыял. Дамазаць усю гліну.