Verbum

вырака́цца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца.

Незак. да вырачыся.

вырака́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак., што.

Уст. і паэт. Абвяшчаць, выказваць. Выракаць прысуд. □ [Сімон:] Не тое грэх, што ў вусны ўваходзіць, А тое грэх, што вусны выракаюць. Клімковіч.

вы́раніць, ‑ню, ‑ніш, ‑ніць; зак., што.

Даць магчымасць скаціцца, упасці (пра слязу). А я не выраню слязы, хоць сэрца сціснула ад болю... А. Вольскі.

вы́растак, ‑тка, м.

Спец. Шкура гадавалага цяляці, а таксама вырабленая з яе скура.

выраста́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.

Незак. да вырасці.

вы́расткавы, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да вырастка. Вырасткавыя боты.

вы́расці, ‑сту, ‑сцеш, ‑сце; ‑сцем, ‑сцеце, ‑стуць; зак.

1. Стаць большым; падрасці. Трава вырасла за тыдзень. □ [Кравец:] — Добры вечар у хату, як маецеся? Ого-о, малая ўжо якая вырасла! Чорны. // Стаць дарослым, развіцца. З маленькага, слабенькага некалі шчанючка вырас дужы сабака. Мурашка. // Правесці дзе‑н. свае дзіцячыя гады; выгадавацца. Нарадзіцца і вырасці ў вёсцы.

2. Павялічыцца колькасна ў памерах, аб’ёме, сіле і пад. Прыбыткі гаспадаркі выраслі. Атрад вырас у брыгаду. □ Першы кароткі канспект вырас за дзень у вялікую, цікавую аповесць. Бядуля.

3. Удасканальваючыся, дасягнуць больш высокай ступені. Выраслі майстры высокага ўраджаю. □ Вырасла новая, адданая сацыялізму інтэлігенцыя, якая выйшла з народу. Праграма КПСС.

4. Узнікнуць, з’явіцца. З жолуда вырас дуб. □ На захадзе вырасла чорная хмара. Чорны. На пустым месцы, у полі, вырас цэлы пасёлак, першая аснова новай.. формы маладога жыцця. Колас.

5. Паказацца, паўстаць перад вачамі. Перад падарожным вырас горад. □ У гэты.. момант дзверы хаты адчыніліся, і на парозе вырас сувязны. Васілевіч.

•••

Вырасці на вачах — хутка вырасці.

Вырасці на лес гледзячы — вырасці вельмі высокім.

Вырасці ў чыіх‑н. вачах — павысіць свой аўтарытэт перад кім‑н., заслужыць павагу, прызнанне ў каго‑н.

Як з(‑пад) зямлі вырасці (з’явіцца) — нечакана ўзнікнуць, хутка з’явіцца.

вы́расціць, ‑рашчу, ‑расціш, ‑расціць; зак., каго-што.

Забяспечыць рост, развіццё чаго‑н. Вырасціць сад. Вырасціць ураджай. // Выгадаваць. Вырасціць дзяцей.

выратава́льнік, ‑а, м.

Той, хто ратуе каго‑, што‑н.; збавіцель. Мы з Куксёнкам доўга развітваліся з нашым выратавальнікам Макаркам. Сабаленка.

выратава́льніца, ‑ы, ж.

Жан. да выратавальнік.