Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

вы́лавіць, ‑лаўлю, ‑лавіш, ‑лавіць; зак., каго-што.

1. Пералавіць; знішчыць лоўляй. Вылавіць рыбу ў рацэ. □ Перамагаючы ў сабе страх і слабаволле, кравец дапамагае вылавіць бандытаў. Барсток.

2. Ловячы, здабыць, выцягнуць адкуль‑н. Вылавіць бервяно з ракі. □ [Катэр] зігзагамі ходзіць над загінуўшым караблём, каб вылавіць тых, якія яшчэ былі на вадзе. Кулакоўскі. // перан. Знайсці. Вылавіць памылкі.

вы́ладзіцца, ‑ладжуся, ‑ладзішся, ‑ладзіцца; зак.

Абл. Узяць напрамак, накіравацца. Каровы, не чуючы голасу Ігнася, адна за адной паднялі хвасты і выладзіліся на дарогу. Мурашка.

вы́лажаны, ‑ая, ‑ае.

Дзеепрым. зал. пр. ад вылажыць.

вы́лажыць, ‑жу, ‑жыш, ‑жыць; зак., што.

Тое, што і выкласці. [Мужчыны] вылажылі з лодкі на мост і занеслі на бераг усю сваю гаспадарку. Брыль. Даніла вылажыў свой план. Колас.

вы́лаз, ‑а, м.

Шчыліна, дзірка (у сховішчы, нары і пад.), праз якую можна вылезці. У час землетрасення Змяя патрапіла ў бяду: Засынала ўсе вылазы каменнем, Не выпаўзці па харч і па ваду. Валасевіч.

вы́лазіць, ‑лажу, ‑лазіш, ‑лазіць; зак., што.

Разм. Лазячы, усюды пабыць, усё аблазіць.

выла́зіць, ‑ла́жу, ‑ла́зіш, ‑ла́зіць.

Незак. да вылезці.

•••

Аж вочы на лоб вылазяць гл. вока.

Вылазіць са скуры — старацца з усіх сіл.

Не вылазіць з даўгоў — мець увесь час даўгі.

вы́лазка, ‑і, ДМ ‑зцы; Р мн. ‑зак; ж.

1. Выхад за межы свайго размяшчэння для нападу на ворага.

2. Разм. Прагулка за межы населенага пункта. Лыжная вылазка. Вылазка ў лес.

3. перан. Нечаканы варожы выпад. Вылазка класавага ворага. Нацыяналістычная вылазка.

вы́лам, ‑у, м.

Выламанае месца, дзірка ў сцяне, плоце і пад.

вы́ламаны, ‑ая, ‑ае.

Дзеепрым. зал. пр. ад выламаць.

вы́ламацца, ‑міцца; зак.

Зламаўшыся, выпасці, выняцца. Зачапілі [матросы клетку] за краты, але ледзь клетка кранулася — некалькі прэнтаў выламалася. Маўр.