Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

нахвалява́цца, ‑лююся, ‑люешся, ‑люецца; зак.

Моцна або доўга пахвалявацца. — Нахвалявалася — страхі — .. [Ірына] сказала гэта прыцішаным голасам, шчыра і даверліва. Сапрыка.

нахварэ́цца, ‑эюся, ‑эешся, ‑эецца; зак.

Разм. Многа пахварэць. Нахварэўся за мінулую зіму.

нахваста́ны, ‑ая, ‑ае.

Дзеепрым. зал. пр. ад нахвастаць.

нахваста́ць, ‑хвашчу, ‑хвошчаш, ‑хвошча; зак., каго.

Сцябаючы, пабіць. Нахвастаць каня пугай. □ — Я.. [Міхасю] морду пайду нахвашчу, — гарачыўся Мікола. Брыль. / Аб дажджы, ветры і пад. [Сёмка:] — Здорава, усё-ткі, нахвастаў.. [дождж] цябе ўчора. Гартны.

нахвата́цца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; зак.

Тое, што і нахапацца.

нахвата́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., чаго.

Тое, што і нахапаць.

нахво́снік, ‑а, м.

Частка вупражы — рэмень, які ідзе па спіне каня ад сядла або падсядзёлка і праходзіць пад хвастом.

нахво́стваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.

Незак. да нахвастаць.

нахі́л, ‑у, м.

1. Дзеянне паводле знач. дзеясл. нахіліць — нахіляць і нахіліцца — нахіляцца.

2. Пастава цела пад вуглом паміж гарызантальнай і вертыкальнай плоскасцю; нахільная пастава. Па нахілу бяроз відаць, што над краінай ідзе бура — моцны ўсходні вецер. Клімковіч. // Спец. Востры вугал, які ўтвараецца якой‑н. плоскасцю з гарызонтам.

3. Схіл, спуск, пакатая паверхня. Асабліва было цяжка беднаму слану, бо для такой гары кожны нязначны нахіл многа значыць. Маўр. Нахіл быў круты, і прафесар бачыў з акна роўныя верхавіны нізкіх садовых дрэў і над імі, у канцы, рад высокіх ліп. Галавач. Машыну заправілі гаручым, шафёр паспрабаваў, як працуе дызель, і аўтамабіль пачаў павольна апускацца ўніз па нахілу канвеера. Пальчэўскі.

4. перан. Прыхільнасць, схільнасць, цяга да чаго‑н. Гэта быў чалавек больш спакойны і ўраўнаважаны, які, тым не менш, выяўляў пэўны нахіл да газетнай работы. Навуменка. [Бядуля:] — [Максім Багдановіч] першы напісаў аб маёй творчасці артыкул у «Нашай ніве», першым заўважыў мой нахіл у творчасці да народнай казачнасці. Хведаровіч. // Схільнасць да чаго‑н., наяўнасць якіх‑н. задаткаў. Нахіл да прастудных захворванняў.

нахі́ленасць, ‑і, ж.

Тое, што і нахіл (у 2, 3 знач.).