Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

напо́р, ‑у, м.

1. Дзеянне моцнай сілы, націск. Шыбы бразгацелі пад напорам ветру. Лупсякоў. Хутка пойдуць крыгі, і не вельмі ўжо моцная перамычка можа не вытрымаць напору лёду. Броўка.

2. Рашучае, энергічнае дзеянне; напад, націск. Стрымліваць напор ворага. □ Недабіткі фашысцкай аховы адыходзяць пад напорам сілы. Брыль. // Энергічнае ўздзеянне на каго‑н. Пад дружным напорам сяброў Данік нарэшце прымушаны быў згадзіцца. Краўчанка.

напо́рвацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; незак.

1. Незак. да напароцца.

2. Зал. да напорваць.

напо́рваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.

Незак. да напароць.

напо́ркацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; зак.

Разм. Многа, доўга папоркацца. Напоркацца за дзень у садзе.

напо́ркаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак.

Разм. Зрабіць што‑н. дрэнна, неахайна. Здалі [памяшканне] з недаробкамі, напоркалі, напэцкалі, нібы гэта рабілі, гуляючы, самі выхаванцы дзіцячага садзіка. «Вожык».

напо́рнасць, ‑і, ж.

Тое, што і напорыстасць. — Еднасці нашай і напорнасці ворагам не зламаць! Шынклер.

напо́рны 1, ‑ая, ‑ае.

1. Які служыць для ўтварэння напору вадкасці. Напорны бак. Напорныя трубы.

2. Які дзейнічае з вялікім напорам (у 1 знач.). Напорная вада. □ Зашумелі воды, Узняліся хвалі, У напорнай плыні Крыгі паламалі. Русак.

напо́рны 2, ‑ая, ‑ае.

Тое, што і напоены. Красавалася шчасцем Краіна мая І напорнай геройскаю працай. Кляшторны.

напо́рыстасць, ‑і, ж.

Уласцівасць напорыстага. Страціць напорыстасць. □ Выбіўся ў людзі Лычкоўскі без усялякай пратэкцыі і дапамогі, дзякуючы выключна сваёй цягавітасці і напорыстасці. С. Александровіч.

напо́рысты, ‑ая, ‑ае.

Які ўпарта і настойліва дабіваецца сваёй мэты. Напорысты чалавек. □ Калектыў малады, але дружны, напорысты. Паслядовіч. // Які выражае настойлівасць, поўны настойлівасці. Напорысты характар. Напорыстае патрабаванне. □ Паднялося дружнае, напорыстае «ура». Мележ.

напо́ўзацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; зак.

Разм. Доўга, многа папоўзаць.