Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

настая́цель, ‑я, м.

1. Кіраўнік мужчынскага манастыра; ігумен.

2. Старшы свяшчэннік у праваслаўнай царкве.

настая́цца, ‑стаюся, ‑стаішся, ‑стаіцца; ‑стаімся, ‑стаіцеся; заг. настойся; зак.

Разм.

1. Доўга, многа пастаяць; правесці доўгі час стоячы. [Пеця] добра настаяўся ў калідоры, перш чым адважыўся прыадчыніць дзверы і зазірнуць у клас. Ракітны.

2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Тое, што і настояцца. [Маці:] — Леташняя [настойка] яшчэ. Так настаялася ўжо, што проста чысты спірт. Шамякін.

настая́ць 1, ‑стаю, ‑стаіш, ‑стаіць; ‑стаім, ‑стаіце; заг. настой; зак., на чым і без дап.

Дамагчыся выканання чаго‑н. Настаяць на сваім. Настаяць на выкананні рашэння. □ Дзімін пастаяў, каб на канферэнцыю таксама былі запрошаны работнікі аховы здароўя. Карпаў. Максім цвёрда вырашыў настаяць, каб Вера вярнулася ў Вільню. Машара.

настая́ць 2, ‑стаіць; зак., чаго.

Разм. Ператварыць подсціл у гной (пра хатнюю жывёлу). Кожны чалавек спадзяваўся займець не адну карову і каняку, а сама меней — парку коней ды галавы тры кароў. Як ні кажы, і малака больш у хату і, галоўнае, жывёла настаіць гною. Сабаленка.

наствара́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., чаго.

Стварыць вялікую колькасць чаго‑н.

насто́ены 1, ‑ая, ‑ае.

Дзеепрым. зал. пр. ад настояць ​1.

насто́ены 2, ‑ая, ‑ае.

Дзеепрым. зал. пр. ад настаяць ​2, настояць ​3.

насто́ечны, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да настойкі, уласцівы настойцы.

насто́й, ‑ю, м.

1. Выцяжка з расліннага або жывёльнага рэчыва, змешчанага ў ваду або іншую вадкасць. Настой траў. □ Маці ні на крок не адыходзіла ад.. [Алеся], давала ніць чай з моцным настоем ліпавага цвету, пакрывала коўдрай, кажухом і чакала раніцы. Сіняўскі.

2. перан. Густы пах якога‑н. рэчыва (раслін, ягад і пад.). Вецер пах вадою і смаловым настоем далёкіх і блізкіх бароў. Грахоўскі. Разам з ранішнімі даліннымі туманамі ў паветры плаваў пахкі верасовы настой. Краўчанка.

насто́йванне 1, ‑я, н.

Дзеянне паводле знач. дзеясл. настойваць ​2 — настояць ​1.

насто́йванне 2, ‑я, н.

Дзеянне паводле знач. дзеясл. настойваць ​1 — настояць ​2.

насто́йванне 3, ‑я, н.

Дзеянне паводле знач. дзеясл. настойваць ​3 — настояць ​3.

насто́йвацца, ‑аецца; незак.

1. Незак. да настояцца, настаяцца (у 2 знач.).

2. Зал. да настойваць ​2.

насто́йваць 1, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.

Незак. да настаяць ​1, настояць ​2.

насто́йваць 2, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.

Незак. да настояць ​1.

насто́йваць 3, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.

Незак. да настаяць ​2, настояць ​3.