Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

напі́хванне, ‑я, н.

Дзеянне паводле знач. дзеясл. напіхваць — напхаць.

напі́хвацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; незак.

1. Незак. да напхацца.

2. Зал. да напіхваць.

напі́хваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.

Незак. да напхаць.

напі́цца, ‑п’юся, ‑п’ешся, ‑п’ецца; ‑п’ёмся, ‑п’яцеся; пр. напіўся, ‑пілася, ‑пілося; заг. напіся; зак.

1. чаго і без дап. Выпіць чаго‑н., каб наталіць смагу; папіць. Напіцца чаю. □ Падмацаваўшыся, Сцёпка напіўся ў рэчцы вады. Колас. — Добра, — сказала жанчына, выслухаўшы Любу. — Дай мне напіцца. Чорны.

2. Дайсці да стану ап’янення. Ніяк не мог [Нічыпар] успомніць, з якой прычыны ўчора напіўся. Асіпенка.

3. перан.; чаго і без дап. Насыціцца, прасякнуцца чым‑н. Нават паветра змянілася ў сяле: напілося густога смалістага паху. Васілевіч.

•••

Напіцца (насмактацца) крыві чыёй — памучыць каго‑н., паздзекавацца з каго‑н.

Хоць вады напіся — пра вельмі прыгожы твар.

напі́ць, ‑п’ю, ‑п’еш, ‑п’е; ‑п’ём, ‑п’яце; пр. наліў, ‑піла, ‑піло; зак.

Разм. Выпіць на нейкую суму. Спярша яшчэ тое-сёе разумеючы, Віктар прыкідваў у галаве, на колькі ён наліў. Ваданосаў.

напішча́цца, ‑шчуся, ‑шчышся, ‑лічыцца; зак.

Разм. Доўга, многа папішчаць.

напла́вацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; зак.

Разм. Уволю, доўга паплаваць. [Кастусь і Ліпа] аблюбавалі шырокі, ахутаны з усіх бакоў алешнікам затончык, у якім можна было наплавацца ўволю. Гаўрылкін.

напла́ваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., што.

Плаваючы, праехаць якую‑н. адлегласць. Наплаваць пяць тысяч кіламетраў.

напла́вачны, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да наплаўкі. Найбольшая развіццё наплавачныя работы набылі ў металургічнай і горнаруднай прамысловасці. «Звязда».

напла́віцца, ‑віцца; незак.

Расплавіцца ў нейкай колькасці. Наплавілася воску.