Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

напе́ць, ‑пяю, ‑пяеш, ‑пяе; ‑пяём, ‑пеяце; зак.

1. чаго. Спець многа чаго‑н. Вольны вецер напеў вольных песень табе, Бор зялёны ўзняў дружным гоманам, Сонца полымем вызвала к слаўнай сяўбе, Зоры веру ўлілі сілам зломаным. Купала.

2. што. Перадаць голасам. Напець матыў. Напець арыю.

3. што. Спець для гуказапісу (на плёнку, пласцінку і пад.). Напець пласцінку.

4. чаго і без дап. Разм. Нагаварыць, напляткарыць на каго‑н.

•••

Напець у вушы — тое, што і напець (у 4 знач.).

напе́чаны, ‑ая, ‑ае.

Дзеепрым. зал. пр. ад напячы (у 1, 2 знач.).

напіва́цца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца.

Незак. да напіцца.

напіва́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.

Незак. да напіць.

напілава́цца, ‑луюся, ‑луешся, ‑луецца; зак.

Разм. Многа, доўга папілаваць.

напілава́ць, ‑лую, ‑луеш, ‑луе; зак., чаго.

Пілуючы, нарэзаць у нейкай колькасці. Напілаваць дроў.

напі́лак, ‑лка, м.

Разм. Тое, што і напільнік. Пусціць ён [каваль] у ход напілкі ды парэжа штосьці пілкай, зварыць, гладзіць — забірай. Бялевіч.

напіло́ўвацца, ‑аецца; незак.

Зал. да напілоўваць.

напіло́ўваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.

Незак. да папілаваць.

напі́льнік, ‑а, м.

Інструмент у выглядзе стальнога бруска з насечкай, які ўжываецца для загладжвання металічнай, драўлянай і інш. паверхні. Працаваць напільнікам. □ З вясёлым перазвонам ляскалі і стукалі малаткі і молаты, прарэзліва шоргалі напільнікі. Якімовіч.