напалаві́ну, прысл.
1. У няпоўным, палавінным памеры, аб’ёме; на адну палавіну. Ад таго, што сцены былі афарб[а]ваны напалавіну ў чорны колер, здавалася яшчэ цямней. Колас. І зрабіўся Халімон напалавіну гарадскім, напалавіну вясковым. Галавач. // Адным бокам, адной палавінай. [Мікалай:] — Сонца яшчэ толькі напалавіну выйшла з-за паплавоў. Чорны. // У два разы менш, карацей. Ісці напрасткі напалавіну бліжэй.
2. Не да канца, не зусім; у некаторай ступені. Тамаш быў аглушаны, заняты сваімі думкамі і мала адчуваў, што робіцца вакол. Ён быў толькі напалавіну прытомны. Бядуля. Хіба ж кахаюць напалавіну? Усё ці нічога — такі закон! Чарнушэвіч.
напала́м, прысл.
Разм.
1. На дзве прыблізна роўныя палавіны; надвае. Зламацца напалам. Падзяліць напалам. □ Сама вялікая шаша рэжа гэтае месца напалам. Чорны. Кандрат паклаў разламаную напалам бульбіну і прыліп тварам да шыбы. Галавач.
2. У роўнай долі, на паях з кім‑н. Наймаць пакой напалам. // перан. Перажываць што‑н. разам. Ішлі на ўсход шляхамі белымі, Дзялілі напалам бяду. Панчанка.
3. Удвая. Рыгорка разарваў канверт і выняў адтуль складзены напалам лісток. Краўчанка.
4. Напалавіну, у сумесі з чым‑н. Мы пяклі праснакі Напалам з лебядою І чакалі вясны, Каб адтала кара. Броўка. Па абодва бакі дарогі стаяла няскошаная, напалам з цімафееўкай канюшына. Лобан.
напаласава́ны, ‑ая, ‑ае.
Дзеепрым. зал. пр. ад напаласаваць.
напаласава́ць, ‑сую, ‑суеш, ‑суе; зак., чаго.
Разм. Неакуратна, нядбайна нарэзаць або нарваць палосамі многа чаго‑н. Напаласаваць паперы.
напаласка́цца, ‑лашчуся, ‑лошчашся, ‑лошчацца; зак.
Разм.
1. Уволю, доўга папаласкацца ў вадзе. Напаласкаліся дзеці ў рэчцы.
2. Многа, доўга папаласкаць што‑н., стаміцца ад паласкання. Напаласкацца бялізны за дзень.
напаласка́ць, ‑лашчу, ‑лошчаш, ‑лошча; заг. напалашчы; зак., чаго.
Выпаласкаць нейкую колькасць чаго‑н. Напаласкаць ручнікоў.
напалеандо́р, ‑а, м.
Французская залатая манета вартасцю ў 20 франкаў, змяшчае 5,8 грамаў чыстага золата.
[Фр. Napoléon d'or.]
напа́ленасць, ‑і, ж.
Ступень напальвання. Напаленасць жалеза.
напа́лены, ‑ая, ‑ае.
Дзеепрым. зал. пр. ад напаліць.
напалео́н, ‑а, м.
1. Аб рэакцыйным дыктатару. Мерыцца ў напалеоны. // Пра чалавека з надзвычай уладалюбівымі імкненнямі.
2. Від пірожнага, торта.
3. Марка каньяку.
4. Сорт яблыні.
[Ад уласн. імя.]