Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

нача́льнічак, ‑чка, м.

Разм. Памянш.-зніж. да начальнік. [Кныш] зашпіліў паліто, ляпнуў Федзю па плячы. — Вядзі, начальнічак. Нядзведскі.

нача́льства, ‑а, н.

1. зб. Начальнікі. Аднойчы ў другой палове дня ў вёску прымчалася поўная машына начальства. Федасеенка.

2. Разм. Начальнік. Дзяжурны рэгуліроўшчык, прыняўшы мяне за начальства, далажыў, што на пасту ўсё ў парадку. Сабаленка. Будзьце ласкавы, мілая, скажыце, хто тут у вас начальства і дзе яго знайсці? — пачціва звярнуўся да [маладой жанчыны] Пракоп. Колас.

нача́льстваванне, ‑я, н.

Дзеянне паводле знач. дзеясл. начальстваваць.

нача́льстваваць, ‑ствую, ‑ствуеш, ‑ствуе; незак.

Кіраваць кім‑, чым‑н.; быць начальнікам.

начапі́ць, ‑чаплю, ‑чэпіш, ‑чэпіць; зак., што.

1. Накінуўшы, замацаваць; павесіць, навесіць. Начапіць вяроўку на рогі. Начапіць ручнік на кручок. □ Аксён падымае біч, выходзіць на двор, каб начапіць на цапільна. Колас. [Дзед] хуценька павярнуўся тварам да будкі і дрыжачымі рукамі начапіў на дзверы замок. Галавач.

2. Разм. Надзець што‑н., прымацаваўшы, прывесіўшы да чаго‑н. Начапіць партупею. Начапіць наган на пояс. □ Бабка начапіла старыя акуляры з ніткамі замест аглобелек. С. Александровіч.

начапля́цца, ‑яецца; незак.

Зал. да начапляць.

начапля́ць, ‑яю, ‑яеш, ‑яе.

Незак. да начапіць.

начарава́ць, ‑рую, ‑руеш, ‑руе; зак.

Паводле забабонных уяўленняў — выклікаць што‑н. чараваннем, вядзьмарствам.

на́чарна, прысл.

Папярэдне, без канчатковай апрацоўкі. Напісаць сачыненне начарна.

начарні́ць, ‑чарню, ‑чэрніш, ‑чарніць; зак., што.

Зрабіць чорным, афарбаваць у чорны колер.