Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

натхні́цца, ‑нюся, ‑нішся, ‑ніцца; зак.

Адчуць натхненне; прыйсці ў стан душэўнага ўздыму. — Ты што — натхніўся гэтым артыкульчыкам? — прасіпеў .. [Ваўчок], падаўшы газету Паходню, калі той сеў на сваё месца. Хадкевіч. Янка натхніўся, вочы яго заблішчалі, голас гучаў урачыста. Чарнышэвіч.

натхні́ць, ‑ню, ‑ніш, ‑ніць; зак., каго-што.

1. Выклікаць натхненне, творчы ўздым. // Выклікаць, абудзіць, навеяць што‑н. (пачуцці, думкі і пад.); прымусіць прасякнуцца чым‑н. І ты будзеш, як матку, любіць Словы тыя, якія натхніў Гэты шорах і стукат рабін Пад вятрамі загадкавых ніў! Куляшоў.

2. Выклікаць душэўны ўздым, заахвоціць да якіх‑н. дзеянняў. [Слова] здольна суцешыць гора, выклікаць весялосць, натхніць на подзвіг. Юрэвіч. Першамайскія падарункі Радзіме яшчэ больш натхнілі дружны шахцёрскі калектыў. Кулакоўскі. Лазавенка пасылаў.. [на будоўлю] лепшых людзей і лічыў, што яны павінны натхніць, пацягнуць за сабой усіх астатніх. Шамякін.

натхня́льны, ‑ая, ‑ае.

Які абуджае, выклікае натхненне. Падцягнуўся калектыў, вялікі давер натхняў, бадзёрыў. Узялі абавязацельствы працаваць яшчэ лепш, каб яшчэ больш было надзеі неўзабаве звацца ўдарнікамі камуністычнай працы. А тут яшчэ адзін натхняльны стымул: полацкія калегі выклікалі на спаборніцтва. Кулакоўскі.

натхня́цца, ‑яюся, ‑яешся, ‑яецца; незак.

1. Незак. да натхніцца.

2. Зал. да натхняць.

натхня́ць, ‑яю, ‑яеш, ‑яе.

Незак. да натхніць.

натхня́ючы,

1. ‑ая, ‑ае. Дзеепрым. незал. цяпер. ад натхняць.

2. ‑ая, ‑ае; у знач. прым. Які натхняе на што‑н. Баявой, натхняючай песні паэта каланізатары баяліся не менш, чым стрэльбы партызана. Бярозкін. Варфаламей Ярашчук — адзін з тых, хто ў натхняючай працы здабывае радасць і шчодра рассыпае яе вакол сябе. «Звязда».

3. Дзеепрысл. незак. ад натхняць.

натыка́нне, ‑я, н.

Дзеянне паводле знач. дзеясл. натыкаць ​2 — наткнуць.

натыка́цца 1, ‑аецца; незак.

Зал. да натыкаць ​1.

натыка́цца 2, ‑аецца; незак.

Зал. да натыкаць ​2.

натыка́цца 3, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца.

Незак. да наткнуцца.

наты́каць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., чаго.

1. Уваткнуць што‑н. у якой‑н. колькасці. Натыкаць іголак у падушку.

2. Разм. Расставіць, размясціць дзе‑н.

3. і што. Разм. Накалоць. Натыкаць слівы перад варкай.

натыка́ць 1, а́ю, ‑а́еш, ‑а́е.

Незак. да натыкаць.

натыка́ць 2, а́ю, ‑а́еш, ‑а́е.

Незак. да наткнуць.

натыка́ць 3, а́ю, ‑а́еш, ‑а́е.

Незак. да наткаць.

натыфікава́ць, ‑кую, ‑куеш, ‑куе; зак. і незак., каго-што.

Спец.

1. Апавясціць (апавяшчаць) аб чым‑н. нотай якую‑н. дзяржаву, дыпламатычнае ведамства і пад.

2. Паведаміць (паведамляць) аб апратэставанні вэксаля.