Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

надгры́зці, ‑грызу, ‑грызеш, ‑грызе; ‑грызём, ‑грызяце; зак., што.

Адгрызці невялікую частку чаго‑н., адкусіць. Надгрызці булку. Надгрызці яблык.

наддава́ць, ‑даю, ‑даеш, ‑дае; ‑даём, ‑даяце.

Незак. да наддаць.

надда́дзены, ‑ая, ‑ае.

Дзеепрым. зал. пр. ад наддаць (у 1, 2 знач.).

надда́ткі, ‑аў; адз. наддатак, ‑тка, м.

Уст. Зямля, якая дадавалася да асноўнага зямельнага надзелу.

надда́ць, ‑дам, ‑дасі, ‑дасць; ‑дадзім, ‑дасца, ‑дадуць; зак.

Разм.

1. што і чаго. Дадаць, дабавіць да таго, што ўжо было раней. Наддаць пары. □ Хацеў бы [Грышка] заглянуць на яе чорныя вочы, на загарэлы ад вясенняга сонца твар — можа, гэта наддало б яму адвагі зрабіць налёт на гміну і выратаваць сялян-бунтароў. Чарот.

2. чаго і без дап. Павялічыць хуткасць. Калі.. [Шашура] ужо быў блізка да берага, згары нешта пляснулася ў ваду. «Яшчэ прыб’е так!» — мільганула ў галаве. Ён паддаў ходу. Мележ. Узлаваны Мікола ішоў хутчэй звычайнага. Ён і не заўважыў, як паддаў кроку. Новікаў.

3. Ударыць, штурхануць. Адзін пажылы, прысадзісты, з нахмураным чорным тварам [салдат] спыніўся ля веснічак Крамера: замкнутыя з двара на засаўку, яны не адчыняліся, ён паддаў плячом, і засаўка ўпала на дол. Навуменка.

наддзвярны́, ‑ая, ‑ое.

Які знаходзіцца, змяшчаецца над дзвярамі.

наддзёўбваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.

Незак. да наддзяўбці, наддзяўбаць.

наддзіра́цца, ‑аецца; незак.

1. Незак. да нададрацца.

2. Зал. да наддзіраць.

наддзіра́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.

Незак. да нададраць.

наддзю́бак, ‑бка, м.

Спец. Верхняя частка дзюбы. Дзюба складаецца з дзвюх частак — верхняй сківіцы, або наддзюбка, і ніжняй сківіцы, паддзюбка.