Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

Скарачэнні

простанародны, .

Які належыць, уласцівы простаму, працоўнаму народу, непрывілеяваным класам.

|| наз. простанароднасць, .

просты, .

  1. Аднародны па саставу, не састаўны.

    • Простае рэчыва.
  2. Не складаны, не цяжкі, лёгка даступны для разумення.

    • Простае рашэнне.
  3. Без асаблівых хітрасцей, не мудрагелісты.

    • Простае абсталяванне ў кватэры.
  4. Не першасортны, грубы па якасці.

    • Мука простага памолу.
  5. Які не вызначаецца сярод іншых, самы звычайны.

    • П. смертны.
    • Простыя людзі жадаюць міру.
  6. Звычайны, не заказны (пра пісьмо, бандэроль і пад.).

  7. Прастадушны, няхітры, не ганарлівы.

    • Не саромцеся яго, ён чалавек п.
  8. Які належыць да непрывілеяваных класаў, не дваранскі (уст.).

    • П. народ.
  9. Прамы, без выгібаў.

    • Дарога простая, як страла.
  10. Пра каня: не спутаны (разм.).

  • Простая мова — у граматыцы: чужая мова, перададзеная без змен, ад імя гаворачага.

  • Простым вокам — без дапамогі аптычных прыбораў.

|| памянш. просценькі, .

|| наз. прастата, .

  • Святая прастата — пра вельмі наіўнага чалавека.

просып:

  • без просыпу (разм.) — доўга і моцна.

    • Спаць без просыпу.

просьба, , ж.

Зварот да каго-н. з заклікам задаволіць якія-н. патрэбы, жаданні.

  • Звярнуцца з просьбай.

прота...

Першая частка складаных слоў, якая азначае:

1) першаснасць, першабытнасць чаго-н., напр. протагісторыя, протанеаліт;

2) у складзе найменнікаў духоўных асоб і ў некаторых іншых словах — старшынства ў адносінах да таго, хто названы ў другой частцы слова, напр. протадыякан, протаіерэй.

протагісторыя, , ж.

Дагістарычны перыяд жыцця чалавецтва.

|| прым. протагістарычны, .

протадыякан, , м.

У праваслаўнай царкве: старшы дыякан.

|| прым. пратадыяканскі, .

протаіерэй, , м.

У праваслаўнай царкве: старшы святар.

|| прым. протаіерэйскі, .

протар, , м. (разм.).

Абломак іголкі, металічнага стрыжня.

профіль, , м.

  1. Від збоку (твару, прадмета).

    • Прыгожы п. твару.
    • Сфатаграфавацца ў п.
  2. Сячэнне, разрэз чаго-н. (спец.).

    • П. дарогі.
    • П. сталі.
  3. Сукупнасць спецыфічных рыс, якія характарызуюць якую-н. сферу дзейнасці, а таксама характар вытворчага ці навучальнага ўхілу (кніжн.).

    • Спецыяльнасць шырокага профілю.
    • Раён збожжавага профілю.
    • П. прадпрыемства.

|| прым. профільны, .

  • Профільная пракатка металу.