Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

Скарачэнні

варката́ць, ; незак.

  1. Муркаць (пра ката).

  2. Утвараць характэрныя для галубоў гукі; буркаваць.

|| наз. варкатанне, .

варо́жы, .

  1. гл. вораг.

  2. Вельмі непрыязны, поўны варожасці, нянавісці.

    • Варожыя адносіны.
    • В. погляд.
  3. Непрыяцельскі.

    • В. тыл.

|| наз. варожасць, .

варо́на, , н.

  1. Птушка сямейства крумкачовых з чорна-шэрым або чорным апярэннем.

    • Белая в. (пра чалавека, які рэзка выдзяляецца чым-н. сярод іншых).
    • Варон лічыць (перан. быць разявакай).
  2. перан. Пра нерастаропнага, нехлямяжага чалавека (разм.).

|| зб. вараннё, .

  • Наляцела в.

варо́нін, .

Які належыць вароне.

  • Вароніна гняздо.
  • Вароніны яйкі.

варо́ніць, ; незак. (разм.).

Быць нерастаропным, зяваць.

варо́нка1, , ж.

Яма, утвораная разрывамі снарадаў, мін і пад.

|| прым. вароначны, .

варо́нка2, , ж. (разм.).

Маладая варона.

варо́ты, .

  1. Шырокі праезд у сцяне, плоце, які закрываецца створкамі або закладаецца жардзінамі, а таксама самі гэтыя створкі.

    • Зачыніць в.
    • Ад варот паварот (катэгарычная адмова; разм.).
    • Ні ў якія в. не лезе (перан. пра што-н. недарэчнае, бяссэнсавае; разм.).
  2. Два слупы з перакладзінай, якія з’яўляюцца месцам, куды заганяюць мяч або шайбу ў розных спартыўных гульнях.

    • Футбольныя в.
  3. перан. Пункт, праз які ажыццяўляюцца інтэнсіўныя сувязі з навакольным светам.

    • Марскія в.
  4. Вузкі праход паміж скалам! (на моры, у гарах).

    • Карскія вароты.
  5. Арка ў памяць якой-н. падзеі.

    • Трыумфальныя в.

|| памянш. варотцы, .

|| прым. варотны, .

  • Варотныя слупы.

варо́чацца, ; незак.

  1. Пераварочвацца з боку на бок.

    • Неспакойна в. ў сне.
  2. Хіліцца, нахіляцца на бок.

    • Прытрымліваць, едучы, скрынку, каб яна не варочалася.

варо́чаць, ; незак.

  1. Пераварочваць з боку на бок, варушыць.

    • В. каменне.
    • В. сена.
  2. Валіць на бок, перакульваць.

    • В. крэслы.
  3. што, чым. Круціць вакол восі.

    • В. кола.
  4. чым. Распараджацца, кіраваць (чым-н. вялікім, важным; разм.).

    • В. мільёнамі.
    • В. справамі.