Verbum

хаос, ✂, м.

1. У старажытнагрэчаскай міфалогіі: стыхія, што існавала да ўзнікнення свету, зямлі і жыцця на ёй.

2. перан. Беспарадак, неразбярыха; блытаніна.

   • У. пакоі х.

хапальны, ✂.

Які служыць для хапання, памагае хапанню (у жывёл).

• Хапальныя органы.

хапануць, ✂; зак.

1. Аднакр. да хапаць (у 1, 2 і 4 знач.).

2. Добра зарабіць на чым-н. (разм.).

   • Хапануў грошай за бульбу.

3. Забраць што-н. у каго-н.; незаконна прысвоіць (разм.).

   • У яго хапанулі рукавіцы.

4. Выпіць спіртнога, напіцца (разм.).

   • Х. спірту.

хапацца, ✂; незак.

1. Браць, хапаць рукою (рукамі) каго-, што-н., брацца.

   • Х. за плот.

2. Паспешліва брацца за які-н. інструмент, прыладу і пад., каб выканаць якую-н. работу (разм.).

   • Х. за лапату.

3. Паспешна і несістэматычна рабіць што-н., пераходзячы ад адной справы да другой (разм.).

   • Не ведаю за што х.
   • Яна за ўсё хапаецца і нічога не даводзіць да канца.

4. Пра рыбу: кляваць насадку, лавіцца на вуду, спінінг (разм.).

   • На белую блешню добра хапаюцца шчупакі.

|| зак. схапіцца, ✂ і хапіцца, ✂.

хапаць​¹, ✂; незак. (разм.).

Браць, красці, прысвойваць што-н. незаконна.

|| аднакр. хапнуць, ✂.

|| наз. хапанне, ✂.

хапаць​², ✂; незак.

1. Браць рэзкім паспешлівым рухам рукі, зубоў, рота.

   • Х. кнігі і хутка складваць у партфель.
   • Х. ротам паветра.

2. Лавіць, затрымліваць, браць сілай каго-н. (разм.).

   • Х. хуліганаў.

3. перан. Хутка, прагна ўспрымаць што-н., засвойваць на хаду (разм.).

4. З прагнасцю браць, купляць без разбору (разм.).

   • Х. што папала.

5. безас. Быць дастатковым.

   • Не хапае часу.
   • У нас усяго хапае.

|| зак. схапіць, ✂ і хапіць, ✂.

|| наз. хапанне, ✂.

хапіцца, ✂; зак.

1. гл. хапацца.

2. Успомніўшы, пачаўшы шукаць, раптоўна выявіць адсутнасць каго-, чаго-н.

   • Хапіўся ключоў, а іх няма.

3. Агледзеўшыся, спахапіцца, раптоўна заўважыць што-н.

   • Хапіўся, што хату не замкнуў.

хапіць, ✂; зак.

1. гл. хапаць.

2. Выпіць; хутка праглынуць што-н. (разм.).

   • Хапіў з дзежкі, што не бачыць сцежкі (прыказка).

3. перан. Перажыць, перанесці што-н. цяжкае, непрыемнае (разм.).

   • Х. гора.

4. Зрабіць цвёрдым (пра дзеянне холаду) (разм.).

   • Марозік хапіў зямлю.

5. Пераступіць межы ў разважаннях, выказваннях (разм.).

   • Во куды хапіў!

6. Раптоўна і моцна забалець (разм.).

   • Жывот хапіў.

7. Быць дастатковым.

   • Яды хапіла ўсім.

8. хопіць, з інф. або без дапаўнення. Дастаткова, даволі (разм.).

   • Х. спаць.

хапуга, ✂, м.; ✂, ж., ✂ (разм.).

Той, хто хапае; прагны да нажывы; хабарнік, злодзей.

харакіры, нескл., н.

У японскіх самураяў: самазабойства шляхам успорвання жывата.