Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

вунь, часц.

1. указ. Ужыв. для ўдакладнення месца ці месцазнаходжання каго-, чаго-н.

Вунь там, каля лесу.

А вунь, што гэта за дрэва?

2. вылуч. Вылучае або падкрэслівае значэнне таго ці іншага слова ў сказе.

Вунь нядаўна мы іх бачылі тут.

3. узмацн. У спалучэнні з займеннікамі ўказвае на меру або ступень якасці чаго-н.

Вунь колькі ягад вы набралі.

Вунь якая глыбокая яма.

4. у знач. прысл. У тым месцы, не тут.

Вунь відаць вёска.

Вунь (яно) што або вунь (яно) як (разм.) — вокліч для выказвання здзіўлення або ўсведамлення.

ву́праж, -ы, ж.

1. Рыштунак для запрэжкі (у 1 знач.).

Конская в.

2. Счэпнае прыстасаванне ў вагонах (спец.).

|| прым. ву́пражны, -ая, -ае.

вурката́ць, 1 і 2 ас. не ўжыв., -ко́ча; незак. (разм.).

Утвараць аднастайныя пералівістыя гукі, глуха грукатаць.

Вуркатаў гром.

Машыны вуркочуць.

|| наз. вурката́нне, -я, н.

вуркатлі́вы, -ая, -ае.

1. Які раскаціста гучыць, глуха грукоча.

В. гром.

2. Бурклівы.

Вуркатлівая старая.

|| наз. вуркатлі́васць, -і, ж.

вурча́ць, -чу́, -чы́ш, -чы́ць; -чы́м, -чыце́, -ча́ць; -чы́; незак.

Тое, што і бурчаць (у 1 знач.).

|| наз. вурча́нне, -я, н.

вус гл. вусы.

вуса́ты, -ая, -ае.

З вусамі; з доўгімі або густымі вусамі.

В. мужчына.

В. матыль.

|| наз. вуса́тасць, -і, ж.

вуса́ч, -а́, мн. -ы́, -о́ў, м. (разм.).

1. Чалавек з вялікімі вусамі.

2. Рыба сямейства карпавых.

|| прым. вусачо́вы, -ая, -ае (да 2 знач.).

ву́сень, -я, мн. -і, -яў, м.

Лічынка матыля, падобная на чарвяка.

|| прым. ву́сеневы, -ая, -ае.

ву́сікі, -аў, адз. ву́сік, -а, м.

1. Маленькія вусы.

У хлопца ўжо в. прабіваюцца.

2. У раслін: ніткападобныя атожылкі на лістах, сцёблах.

3. У членістаногіх: органы нюху і дотыку ў выглядзе прыдаткаў на галаве.

|| прым. ву́сікавы, -ая, -ае (да 2 і 3 знач.; спец.).