Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

разду́раны, -ая, -ае.

1. Распешчаны, капрызны, свавольны.

Раздуранае дзіця.

2. Разбэшчаны, распусны.

Не па гадах р. хлопец.

|| наз. разду́ранасць, -і, ж.

раздуры́цца, -дуру́ся, -ду́рышся, -ду́рыцца; зак. (разм.).

1. Стаць вельмі дураслівым, свавольным, непаслухмяным; распусціцца.

Раздурыліся дзеці за лета.

2. Пачаць амаральна паводзіць сябе; разбэсціцца.

раздуры́ць, -дуру́, -ду́рыш, -ду́рыць; -ду́раны; зак., каго.

1. Паслабіўшы нагляд, патрабавальнасць, зрабіць каго-н. дураслівым, непаслухмяным.

Р. сына.

2. Даць поўную волю каму-н., дазволіць поўнасцю праяўляць свае жаданні, патрабаванні і пад.

|| незак. разду́рваць, -аю, -аеш, -ае.

раздурэ́лы, -ая, -ае (разм.).

Які раздурэў стаў дураслівым, гарэзлівым.

Раздурэлыя дзеці.

|| наз. раздурэ́ласць, -і, ж.

раздурэ́цца, -э́юся, -э́ешся, -э́ецца; зак. (разм.).

Пачаць моцна дурэць.

Дзеці раздурэліся, не суняць.

раздурэ́ць, -э́ю, -э́еш, -э́е; зак. (разм.).

1. Стаць дуроным, непаслухмяным.

Хлопчык зусім раздурэў.

2. Распусціцца, разленавацца.

Раздурэў чалавек, не хоча нічога рабіць.

раздушы́ць, -душу́, -ду́шыш, -ду́шыць; -ду́шаны; зак., каго-што.

1. Моцна націснуўшы, змяць, расплюшчыць.

Р. яйка.

Р. ягады.

2. Прыціснуўшы чым-н. цяжкім, душачы, забіць або скалечыць.

Р. грудную клетку.

|| незак. разду́шваць, -аю, -аеш, -ае.

раз’е́зд, -у і -а, М -дзе, мн. -ы, -аў, м.

1. -у, гл. раз’ехацца.

2. -у, звычайна мн. Паездкі ў розныя месцы.

Ён месяцамі бывае ў раз’ездах.

3. -а. Невялікае кавалерыйскае падраздзяленне, якое накіроўваецца для разведкі, аховы, сувязі ва ўмовах ваенных дзеянняў.

Кавалерыйскі р.

4. -а. Раздваенне аднакалейнага чыгуначнага пуці.

Цягнік спыніўся на раз’ездзе.

|| прым. раз’язны́, -а́я, -о́е (да 2 і 4 знач.).

Р. конь.

Р. пуць.

раз’е́здзіцца, -е́зджуся, -е́здзішся, -е́здзіцца; зак. (разм.).

Пачаць многа і часта ездзіць.

Па вуліцы раз’ездзіліся веласіпедысты.

раз’е́здзіць, -джу, -дзіш, -дзіць; -джаны; зак., што (разм.).

1. Частай яздой пракласці, працерці, зрабіць прыгодным для праезду (шлях, дарогу).

2. Частай яздой разбіць, зрабіць непрыгодным для праезду, язды.

|| незак. раз’е́зджваць, -аю, -аеш, -ае.