Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

хлебарэ́з, -а, мн. -ы, -аў, м.

Рабочы, заняты рэзкай хлеба.

|| ж. хлебарэ́зка, -і, ДМ -зцы, мн. -і, -зак.

хлебарэ́зка, -і, ДМ -зцы, мн. -і, -зак, ж.

1. гл. хлебарэз.

2. Прыстасаванне для рэзкі хлеба.

хлебарэ́зны, -ая, -ае.

Прызначаны для рэзкі хлеба.

Х. стол.

хлебасо́л, -а, мн. -ы, -аў, м.

Гасцінны чалавек, які ветліва сустракае і частуе гасцей.

Ён быў вялікі х.

|| ж. хлебасо́лка, -і, ДМ -лцы, мн. -і, -лак.

|| прым. хлебасо́льскі, -ая, -ае.

хлебасо́льства, -а, н.

Гатоўнасць і ўменне гасцінна сустрэць і пачаставаць.

Беларускае х.

|| прым. хлебасо́льны, -ая, -ае.

хле́бніца, -ы, мн. -ы, -ніц, ж.

1. Від талеркі, падноса, на якіх падаюць на стол хлеб.

2. Невялікая скрынка для захавання хлеба.

3. Спецыяльная дзежка, у якой рашчыняюць хлеб.

хлеў, хлява́, мн. хлявы́, хляво́ў, м.

Памяшканне для жывёлы і хатніх птушак.

|| памянш. хле́ўчык, -а, мн. -і, -аў, м. і хлевушо́к, -шка́, мн. -шкі́, -шко́ў, м.

хлё́баць, -аю, -аеш, -ае; незак., што (разм.).

1. Есці, чэрпаючы лыжкай вадкую страву.

Х. суп.

2. Піць вялікімі глыткамі.

Ён з прагнасцю хлёбае ваду.

|| аднакр. хлёбнуць, -ну, -неш, -не; -ні і хлебану́ць, -ну́, -не́ш, -не́; -нём, -няце́, -ну́ць; -ні́.

|| наз. хлёбанне, -я, н.

хлі́паць, -аю, -аеш, -ае; незак. (разм.).

1. Ціха плакаць, усхліпваць.

Дзесьці жаласна хліпала дзіця.

2. перан. Слаба, мігатліва гарэць.

У цемені хліпаў агеньчык свечкі.

|| аднакр. хлі́пнуць, -ну, -неш, -не; -ні.

|| наз. хлі́панне, -я, н.

хло́паць, -аю, -аеш, -ае; незак.

1. каго (што) чым па чым. Стукаць па чым-н., звычайна з шумам.

Х. далоняй па плячы каго-н.

2. чым. Утвараць моцныя гукі, стукаючы чым-н.

Х. дзвярамі.

3. Утвараць кароткія адрывістыя гукі (пра стрэлы, выбухі і пад.).

Дзесьці хлопалі стрэлы.

|| аднакр. хло́пнуць, -ну, -неш, -не; -ні.

|| наз. хло́панне, -я, н.