Verbum

варо́чаць², -аю, -аеш, -ае; -аны; незак.

1. каго-што. Пераварочваць з боку на бок, варушыць.

В. каменне.

В. сена.

2. што. Валіць на бок, перакульваць.

В. крэслы.

3. што, чым. Круціць вакол восі.

В. кола.

4. чым. Распараджацца, кіраваць чым-н. вялікім, важным (разм.).

В. мільёнамі.

В. справамі.

варсава́ць, -су́ю, -су́еш, -су́е; -су́й; -сава́ны; незак., што (спец.).

Рабіць варсістым, начэсваць ворс.

В. сукно.

|| зак. наварсава́ць, -су́ю, -су́еш, -су́е; -су́й; -сава́ны.

|| наз. варсава́нне, -я, н. і варсо́ўка, -і, ДМ -ўцы, мн. -і, -со́вак, ж.

|| прым. варсава́льны, -ая, -ае.

варсі́ністы, -ая, -ае.

Пакрыты варсінкамі.

Варсіністая абалонка.

варсі́нка, -і, ДМ -нцы, мн. -і, -нак, ж.

1. Валасок ворсу.

2. Тонкі валасок на паверхні раслінных і жывёльных арганізмаў.

3. Мікраскапічны выраст на слізістай абалонцы тонкіх кішак, праз які ўсмоктваюцца пажыўныя рэчывы (спец.).

|| прым. варсі́нкавы, -ая, -ае.

варсі́сты, -ая, -ае.

Пакрыты ворсам, з густым ворсам.

Варсістае сукно.

|| наз. варсі́стасць, -і, ж.

ва́рта¹, -ы, ДМ -рце, ж.

1. Група людзей, прызначаная ахоўваць каго-, што-н.

Паставіць варту.

2. Вартаванне, абавязкі па ахове чаго-н.

Заступіць на варту.

3. Пункт вартавання, пост.

Паставіць на варту.

◊

Быць на варце — ахоўваць, абараняць што-н.

На варце чаго (быць або стаяць; высок.) — ахоўваючы і абараняючы што-н.

На варту чаго (высок.) — на абарону.

Узяць пад варту — арыштаваць.

|| прым. вартавы́, -а́я, -о́е (да 1 і 2 знач.).

Вартавыя пункты.

Пад аховай вартавых (наз.).

ва́рта², безас., у знач. вык.

1. з інф. Неабходна, трэба, мае сэнс.

Гэты фільм в. паглядзець.

Над гэтым в. добра падумаць.

2. каму. Па заслугах, так і трэба.

Яму в., не трэба было так рабіць.

3. з інф. У саставе складаных сказаў абазначае ўмову хуткага з’яўлення наступных падзей.

В. задумацца, як нахлынуць успаміны.

◊

Гэ́та нікуды не варта; куды гэта варта — вельмі дрэнна, непрыстойна.

вартава́ць, -ту́ю, -ту́еш, -ту́е; -ту́й; незак., каго-што.

1. Ахоўваць, сцерагчы каго-, што-н.

В. грамадскае дабро.

2. Падсцерагаць, чакаць паяўлення каго-, чаго-н.

В. ліс.

ва́ртасць, -і, мн. -і, -ей, ж.

1. Каштоўнасць, цана грашовага знака.

Аблігацыя вартасцю ў дзесяць рублёў.

2. Кошт чаго-н. у грашовых адзінках.

Вызначыць в. рэчы.

3. Колькасць грамадска неабходнай працы, затрачанай на вытворчасць тавару і ўвасобленай у гэтым тавары (спец.).

Прыбавачная в.

Спажывецкая в.

Менавая в.

Закон вартасці.

|| прым. ва́ртасны, -ая, -ае (да 3 знач.; спец.).

Вартасныя паказчыкі.

вартаўні́к, -а́, мн. -і́, -о́ў, м.

Чалавек, які ахоўвае, вартуе што-н.

Начны в.

|| ж. вартаўні́ца, -ы, мн. -ы, -ніц.

|| прым. вартаўні́цкі, -ая, -ае.