Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

крыжа́нка, -і, ДМ -нцы, мн. -і, -нак, ж.

Дзікая качка.

|| прым. крыжа́нкавы, -ая, -ае.

крыжано́сец, -но́сца, мн.о́сцы, -но́сцаў, м.

Удзельнік крыжовых паходаў, які першапачаткова насіў на адзенні чырвоны крыж.

крыжападо́бны, -ая, -ае.

Які мае выгляд, форму крыжа.

К. меч.

|| наз. крыжападо́бнасць, -і, ж.

крыжачо́к, -чка́, м.

Беларускі народны парны танец, а таксама музыка да гэтага танца.

крыжо́вы, -ая, -ае.

1. гл. крыж.

2. Які па форме нагадвае крыж.

Крыжовае скляпенне.

Крыжовыя паходы — захопніцкія паходы заходнееўрапейскіх рыцараў у 11—13 стст. на Блізкі Усход.

крыз, -у, м. (спец.).

Востры прыступ хваробы, які настаў раптоўна.

Гіпертанічны к.

кры́зіс, -у, мн. -ы, -аў, м.

1. Рэзкі, круты пералом у чым-н., абвастрэнне становішча.

Духоўны к.

Урадавы к.

2. Абумоўлены супярэчнасцямі ў развіцці грамадства разлад эканамічнага жыцця.

Фінансавы к.

У цісках эканамічнага крызісу.

3. Востры недахоп чаго-н., цяжкае становішча.

З грашамі ў яго к.

4. Пераломны момант у ходзе хваробы, які вядзе да паляпшэння або пагаршэння стану.

К. хваробы.

|| прым. кры́зісны, -ая, -ае.

крык, -у, мн. -і, -аў, м.

1. Моцны, вельмі рэзкі гук голасу.

У лесе пачуўся к.

2. Нападкі, папрокі рэзкім голасам.

3. перан., чаго. Моцнае праяўленне якога-н. пачуцця.

К. адчаю.

К. душы.

Апошні крык моды — пра модную навінку.

крыклі́вы, -ая, -ае.

1. Які многа, часта крычыць.

Крыклівыя дзеці.

2. Прарэзлівы, гучны, непрыемна рэзкі.

К. голас.

3. перан. Які прымушае звярнуць на сябе ўвагу сваёй стракатасцю, яркасцю.

Крыклівыя афішы.

К. ўбор.

|| наз. крыклі́васць, -і, ж.

крыку́н, -а́, мн. -ы́, -о́ў, м. (разм.).

1. Крыклівы чалавек.

2. Пра таго, хто многа і попусту гаворыць.

|| ж. крыку́ха, -і, ДМу́се, мн. -і, -ку́х.