Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

часо́вы, -ая, -ае.

Які існуе, дзейнічае на працягу пэўнага часу; проціл. пастаянны.

Часовае пасведчанне.

Часовае месца жыхарства.

Часовая работа.

|| наз. часо́васць, -і, ж.

часо́піс, -а, мн. -ы, -аў, м.

Перыядычнае выданне ў выглядзе кніжкі, у якой змешчаны артыкулы або мастацкія творы розных аўтараў.

Аформіць падпіску на часопісы і газеты.

|| прым. часо́пісны, -ая, -ае.

Ч. варыянт рамана.

частава́цца, -ту́юся, -ту́ешся, -ту́ецца; -ту́йся; незак., чым і без дап.

Есці, піць тое, чым частуюць, а таксама частаваць адзін аднаго.

Ч. блінамі.

Ч. цукеркамі.

|| зак. пачастава́цца, -ту́юся, -ту́ешся, -ту́ецца; -ту́йся.

частава́ць, -ту́ю, -ту́еш, -ту́е; -ту́й; незак., каго (што) чым.

1. Даваць каму-н. есці, піць, выказваючы ўвагу, гасціннасць.

Ч. пірагамі.

Ч. малаком.

2. перан. Рабіць каму-н. што-н. прыемнае або непрыемнае (разм.).

Ч. новым апавяданнем.

Ч. кіем.

|| зак. пачастава́ць, -ту́ю, -ту́еш, -ту́е; -ту́й; -тава́ны.

|| наз. частава́нне, -я, н.

частако́л, -а, мн. -ы, -аў, м.

Агароджа, плот, зроблены з часта ўбітых калкоў, а не са штыкецін.

|| прым. частако́лавы, -ая, -ае.

частако́ліна, -ы, мн. -ы, -лін, ж.

Адзін калок частакола.

частата́, -ы́, ДМ -таце́, мн.о́ты, -то́т, ж.

1. гл. часты.

2. Велічыня, якая выражае колькасць паўтарэнняў чаго-н. у адзінку часу (спец.).

Ч. хістанняў маятніка.

Ч. электрамагнітных хваль.

|| прым. часто́тны, -ая, -ае (да 2 знач.).

ча́стка, -і, ДМ -тцы, мн. -і, -так, ж.

1. Пэўная доля чаго-н. цэлага.

Разрэзаць пірог на дзве часткі.

Ч. вучняў займалася ў другую змену.

2. Прадмет як састаўны элемент якога-н. цэлага арганізма, механізма.

Запасныя часткі машын.

Часткі цела.

3. Кампазіцыйны адрэзак, раздзел літаратурнага, музычнага і пад. твора.

Аповесць у дзвюх частках.

Ч. сюіты.

4. Аддзел якой-н. установы, асобная галіна кіравання.

Загадчык навучальнай часткі.

Часткі свету — асобныя мацерыкі або вялікія ўчасткі іх тэрыторыі разам з бліжэйшымі да іх астравамі (пра Еўропу, Азію, Афрыку, Аўстралію, Амерыку, Антарктыду).

ча́сткавы, -ая, -ае.

Які складаецца з частак, долей, долек.

частко́вы, -ая, -ае.

Няпоўны, які датычыцца толькі часткі чаго-н., распаўсюджаны толькі на частку каго-, чаго-н.

Ч. рамонт.

Частковае вызваленне ад падатку.

|| наз. частко́васць, -і, ж.