Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

вы́цягнуцца, -нуся, -нешся, -нецца; -ніся; зак.

1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Выпасці з чаго-н. ад штуршка, неасцярожнага руху; вышмаргнуцца.

Выцягнулася нітка з іголкі.

2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Зрабіцца даўжэйшым, падоўжыцца.

Агонь выцягнуўся доўгай паласой.

3. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Размясціцца на вялікай адлегласці ў адну лінію.

Вёска выцягнулася ўздоўж ракі.

4. Вырасці, стаць высокім.

Хлопчык за лета выцягнуўся.

5. Легчы, расцягнуўшыся, выпрастаўшыся.

В. на канапе.

6. Стаць прама, выпраміцца.

В. перад камандзірам.

|| незак. выця́гвацца, -аюся, -аешся, -аецца.

вы́цягнуць, -ну, -неш, -не; -ні; -нуты; зак.

1. што. Прыклаўшы сілу, выняць умацаванае, завязлае і пад. або выдаліць што-н. уцягнутае.

В. кій з плота.

В. воз з гразі.

В. стрэмку.

2. каго-што. Дастаць, выняць, цягнучы адкуль-н.

В. шуфляду са стала.

В. шчупака.

В. усе жылы (перан.: змучыць якімі-н. непрыемнасцямі). З яго слова не выцягнеш (перан.).

3. што. Цягай, усмоктваннем выдаліць.

Пластыр выцягнуў увесь гной.

4. што. Нацягнуўшы, павялічыць у даўжыню.

В. скуру.

В. дрот.

5. што. Выпрастаць, распасцерці.

В. рукі.

Легчы, выцягнуўшы ногі.

6. перан., каго. Дапамагчы выйсці з цяжкага становішча, выбавіць (разм.).

В. з бяды.

7. каго. Прымусіць, пераканаць выйсці куды-н., пайсці адкуль-н. (разм.).

В. з дому.

8. каго-што і без дап. 3 цяжкасцю, з напружаннем выканаць, зрабіць што-н. ці дапамагчы каму-н. (разм.).

В. план.

В. экзамен на чацвёрку.

В. слабага вучня.

9. што. Потайкам забраць чужое; украсці (разм.).

В. грошы з кішэні.

|| незак. выця́гваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. вы́цяжка, -і, ДМ -жцы, ж. (да 3 і 4 знач.; спец.) і выцяжэ́нне, -я, н. (да 3 і 4 знач.; спец.).

вы́цяжка, -і, ДМ -жцы, мн. -і, -жак, ж.

1. гл. выцягнуць.

2. Рэчыва, хімічна здабытае з арганічнай тканкі.

В. слабай канцэнтрацыі.

|| прым. вы́цяжачны, -ая, -ае.

выцяжны́, -а́я, -о́е.

Прызначаны для выцяжкі (гл. выцягнуць у 3 знач.).

В. пластыр.

выцяка́ць, 1 і 2 ас. не ўжыв., -а́е; незак.

1. гл. выцечы.

2. Пра раку: браць пачатак адкуль-н.

Рака выцякае з возера.

выцяру́шваць гл. выцерушыць.

выцясня́ць гл. выцесніць.

вы́цяцца, вы́тнуся, вы́тнешся, вы́тнецца; вы́цяўся, вы́цялася; вы́тніся; зак., аб каго-што і чым.

Ударыцца, стукнуцца.

В. аб вушак.

Балюча в. галавой.

вы́цяць, вы́тну, вы́тнеш, вы́тне; вы́цяў, -цяла; вы́тні; вы́цяты; зак., каго-што чым, па чым або аб што.

Нанесці ўдар, стукнуць.

В. бізуном.

В. калена аб лаўку.

вы́чаканіць гл. чаканіць.