Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

грэнадзёр, -а, мн. -ы, -аў, м.

У царскай і некаторых сучасных арміях: ваеннаслужачы некаторых прывілеяваных пяхотных ці кавалерыйскіх палкоў, першапачаткова прызначаных для штурму варожых умацаванняў.

Рота грэнадзёраў.

|| прым. грэнадзёрскі, -ая, -ае.

грэ́нкі, -нак, адз. грэ́нка, -і, ДМ -нцы, ж.

Падсмажаныя лустачкі хлеба, звычайна белага.

Суп з грэнкамі.

грэх, граху́ і грэ́ху, Т грахо́м і грэ́хам, мн. грахі́, -о́ў, м.

1. У веруючых: парушэнне правіл рэлігійнай маралі.

2. перан. Заганны ўчынак.

Грахі мінулых дзён.

3. у знач. вык. Грэшна, нядобра (разм.).

Г. так гаварыць.

Далей ад граху (разм.) — пра нежаданне ўцягвацца ў непрыемную гісторыю.

З грахом папалам (разм.) — з вялікімі цяжкасцямі.

І смех і грэх (разм.) — і смешна, і сумна.

Няма чаго граху таіць (разм.) — трэба прызнацца.

Як на грэх (разм.) — як на зло, на няшчасце.

грэхападзе́нне, -я, н.

1. У міфічным біблейскім паданні: парушэнне першымі людзьмі, Адамам і Евай, запаветаў Бога.

2. Учынак, звязаны з парушэннем грамадскіх норм паводзін, маралі і пад. (кніжн.).

грэ́цкі¹ гл. грэчка.

грэ́цкі², -ая, -ае.

У некаторых назвах: грэчаскі.

Г. арэх.

грэ́цца, грэ́юся, грэ́ешся, грэ́ецца; незак.

1. Саграваць сябе, сваё цела.

Г. на печы.

2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Рабіцца цёплым, гарачым пад уздзеяннем агню, трэння.

Вада грэецца.

Піла грэецца.

грэцы́зм, -а, мн. -ы, -аў, м.

Слова або выраз у якой-н. мове, запазычаны з грэчаскай мовы.

грэць, грэ́ю, грэ́еш, грэ́е; грэ́ты; незак.

1. Перадаваць сваю цеплыню.

Сонца грэе.

2. Рабіць цёплым, награваць.

Г. малако.

3. Захоўваць цеплыню, засцерагаць ад холаду.

Кажух грэе добра.

4. перан. Супакойваць, суцяшаць.

Г. сэрца.

Грэюць матуліны вочы.

Грэць рукі на чым (разм., неадабр.) — нажывацца несумленным спосабам.

грэ́часкі гл. грэкі.