Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

ме́ра, -ы, мн. -ы, мер, ж.

1. Адзінка вымярэння.

М. даўжыні.

М. вагі.

2. Велічыня, ступень чаго-н.

3. Дзеянне або сукупнасць дзеянняў, сродкаў для ажыццяўлення чаго-н.

Прыняць рашучыя меры.

Меры сацыяльнай асцярогі.

Знаць меру — праяўляць умеранасць у чым-н.

У меру

1) дастаткова, 2) якраз столькі, колькі і трэба.

У адной меры — такі самы, як і быў раней, без змен.

Па меры чаго, прыназ. з Р у адпаведнасці з чым-н., супадаючы з чым-н.

Па меры сіл.

Па меры магчымасці.

мерапрые́мства, -а, мн. -ы, -аў, н.

Арганізаванае дзеянне або сукупнасць дзеянняў аб’яднаных адной задачай.

План культурных мерапрыемстваў.

ме́рацца, -аюся, -аешся, -аецца; незак., чым з кім.

Параўноўваць сябе з кім-, чым-н. у якіх-н. адносінах.

М. сілаю.

М. ростам з кім-н.

|| зак. паме́рацца, -аюся, -аешся, -аецца.

ме́раць, -аю, -аеш, -ае; -аны; незак.

1. каго-што. Вызначаць велічыню, колькасць чаго-н. пры дапамозе якой-н. меры.

М. тэмпературу.

М. пакой.

2. што. Надзяваць што-н. для прымеркі.

М. чаравікі.

3. перан., што. Хадзіць, рухацца па якой-н. прасторы ўзад і ўперад або ў адным напрамку.

М. гарадскі брук.

|| зак. паме́раць, -аю, -аеш, -ае; -аны.

мерзлата́, -ы́, ДМ -лаце́, ж.

Прамёрзлая глеба, прамёрзлы стан глебы.

Вечная м.

|| прым. мярзло́тны, -ая, -ае.

Мярзлотная станцыя.

мерзлатазна́ўства, -а, н.

Навука пра мёрзлыя тоўшчы ў зямной кары і мёрзлыя горныя пароды.

|| прым. мерзлатазна́ўчы, -ая, -ае.

ме́рзлы, -ая, -ае.

Тое, што і мёрзлы.

|| наз. ме́рзласць, -і, ж.

ме́рзнуць, -ну, -неш, -не; мёрз, ме́рзла; -ні; незак.

1. Рабіцца вельмі халодным, калець, дубянець.

2. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Гінуць ад марозу, вымярзаць.

|| зак. зме́рзнуць, -ну, -неш, -не; змёрз, зме́рзла; -ні.

ме́рка, -і, ДМ -рцы, мн. -і, -рак, ж.

1. Пэўны размер.

Зняць мерку.

2. Прадмет, які служыць для вымярэння даўжыні.

Мераць адной меркай — падыходзіць да ўсіх і да ўсяго аднолькава, не ўлічваючы асаблівасцей кожнага.

меркава́нне, -я, мн. -і, -яў, н.

1. Думка, погляд.

Слушнае м.

2. Разлік, дапушчэнне.