Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

СкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

Адпрэ́чыць ’прагнаць’ (КЭС), атпрэчыць (Янк. Мат.). Магчыма, да прэч (гл.). Параўн., аднак, адпрыччыць ’адвучыць ад дому каго’ (Шат.). Магчыма, абодва словы да апрыч, апрэч. Не можа быць выключаны таксама балтыйскі ўплыў. Параўн. літ. atprásti, atprãtinti ’адвучыць’.

Адпушы́ць ’вылаяць, аблаяць’ (Юрч.). Гл. пушыць, пух.

Адпэ́ндзіць ’выправадзіць’ (Шат.) < польск. odpędzić.

Адпя́трыць ’адсохнуць’, гл. пятры ’цапкі, столь у асеці з жэрдак, на якую кладуцца снапы для сушкі’ (Бяльк.).

Адрабля́ць, адробліваць ’адчараваць, зняць чары’ (Нас., Інстр. III) да рабіць (гл.). Семантыка няясная. Неверагодна бачыць тут сляды старажытнага семантычнага пераходу ’чары’ — ’дзеянне’ (варажыцьст.-грэч. (Ϝ) ἐργόν ’дзеянне’).

Адрантве́лы ’адубелы’ (Нас.), адрантаваць (Нас., Касп., КЭС) < польск. odrętwić.

А́драс (БРС). Відаць, запазычанне з польск. adres, якое з франц. adresse. Параўн. Шанскі, 1, А, 49.

Адру́знуць, адрузлы (БРС). Гл. друзнуць.

Адры́на ’будынак для сена, саломы, хлеў’ (Арх. ГУ, Янк. I), ’халодная пабудова, у якой захоўваюцца вазы, сані, сельскагаспадарчы інвентар’ (Янк. Мат., Сцяшк., Сцяшк. МГ), адрынь (Федар. VI), адрынец (Нас.), укр. одрина, рус. одрина ’тс’. Ці гэтыя словы звязаныя з прасл. одръ ’ложа, памост’? Гл. адзёр. Адрына мае звужаны арэал пашырэння. Гэта інавацыя або запазычанне з невядомай крыніцы.

Адсача́ць ’адстаць (пра кару дрэў вясной)’ (Юрч.), адсачэць ’тс’ (калі вясной пад карой на дрэве з’яўляецца сок і лёгка адстае кара ад дрэва)’ (КЭС) да сок (гл.). Параўн. назву першага вясенняга месяца — сакавік (Мартынаў, SlW, 65).