Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

асявы́, ‑ая, ‑ое.

Тое, што і восевы.

асягну́ць, ‑ну, ‑неш, ‑не; ‑нём, ‑няце; зак., што.

Ахапіць, акінуць, спасцігнуць. А хараства, а пекнаты — не асягнеш і думкай шчырай. Дубоўка.

асяда́нне, ‑я, н.

Дзеянне паводле знач. дзеясл. асядаць — асесці.

асяда́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.

Незак. да асесці.

асядла́ны, ‑ая, ‑ае.

Дзеепрым. зал. пр. ад асядлаць.

асядла́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., каго-што.

1. Прымацаваць сядло на спіне каня. Прачнуўся Дубяга далёка да дня, Хутчэй асядлаў баявога каня. Танк.

2. Разм. Сесці верхам на што‑н. Асядлаць бервяно. □ [Сцёпка] нарэшце ўхапіўся за галіну, падцягнуўся і асядлаў яе. П. Ткачоў. // Размясціцца па абодва бакі чаго‑н. Асядлаць дарогу. □ Танкавы корпус асядлаў абедзве шашы: на Смаленск і Сураж. Асіпенка.

3. перан. Разм. Поўнасцю падпарадкаваць сабе, прымусіць дзейнічаць па свайму жаданню. [Міхась:] — З нейкімі косамі ўсе ды з мянташкамі — па старым парадку. А мы са шваграм тэхніку асядлаем. Брыль.

асяка́цца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; незак.

1. Незак. да асячыся (асекчыся).

2. Зал. да асякаць.

асяка́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.

Незак. да асячы (асекчы).

асяле́нне, ‑я, н.

Дзеянне паводле знач. дзеясл. асяліцца.

асялі́цца, асялюся, аселішся, аселіцца; зак.

Разм. Пасяліцца дзе‑н. на сталае (аселае) пражыванне; асталявацца жыць дзе‑н. [Зелянюк:] — Ты мне во што скажы, Таццяна, дзе, у каго тут найлепш мне асяліцца? Зарэцкі. А потым людзі пачалі перабірацца сюды бліжэй і асяліліся тут, у лесе, на расцяробе. Мурашка.