Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

рэвера́нс, ‑а, м.

Пачцівы паклон з прысяданнем, прыняты ў буржуазна-дваранскім побыце як знак прывітання, падзякі і пад. — Добры дзень, — сказаў Лаўрыновіч, убачыўшы дзяўчынку. Тая адказала і, узяўшы пальчыкамі за спаднічку, зрабіла рэверанс. Лобан. Дзяўчына ў чырвонай хустачцы няўмела прысядала, стараючыся зрабіць рэверанс. Чорны. // перан. Перабольшанае выказванне пачцівасці. Асаблівай апекай заходне-беларускія нацыянал-фашысты атулілі інтэлігенцыю. Робячы рэверансы перад ёй, яны прыпісвалі ёй нават першую ролю ў гістарычных, працэсе. У. Калеснік.

[Фр. révérence.]

рэвербера́цыя, ‑і, ж.

Спец. З’ява паступовага затухання гуку ў закрытых памяшканнях пасля спынення дзеяння крыніцы гуку.

[Ад лац. reverbo — адкідваю.]

рэ́верс, ‑а, м.

Спец.

1. Прыстасаванне, пры дапамозе якога можна мяняць напрамак руху машыны ў процілеглы бок. Счэпшчык ляскае ручкай аўтасчэпкі, машыніст пераводзіць рэверс, і састаў ідзе назад. Васілёнак.

2. Адваротны бок медаля або манеты.

3. Пісьмовае абавязацельства, якое гарантуе што‑н.

4. У дарэвалюцыйнай арміі — грашовае забеспячэнне, залог, які ўносіць малады афіцэр у палкавую касу пры жаніцьбе.

[Ад лац. reversus — адваротны.]

рэве́рсар і рэве́рсер, ‑а, м.

Спец. Прыстасаванне для пуску ў ход, змены напрамку і хуткасці вярчэння электрычных машын.

[Англ. reverser.]

рэверсі́раванне, ‑я, н.

Спец. Змена напрамку руху рабочых частак машыны на адваротны.

рэверсі́ўны, ‑ая, ‑ае.

Спец. Такі, у якога можна мяняць напрамак руху або вярчэння. Рэверсіўны механізм.

[Ад лац. reversus — адваротны.]

рэве́рсія, ‑і, ж.

Спец.

1. З’яўленне ў арганізмаў прыкмет, уласцівых толькі іх далёкім продкам; атавізм.

2. Тое, што і рэверсіраванне.

3. Зварот маёмасці ранейшаму ўладальніку.

[Ад лац. reversio — зварот.]

рэвізава́ць, ‑зую, ‑зуеш, ‑зуе; зак. і незак., каго-што.

1. Зрабіць (рабіць) рэвізію (у 1 знач.). Рэвізаваць магазін. □ — Стоп! — скамандаваў маёр. — Склад рэвізаваць будзем, нешта тут не зусім. «Звязда».

2. Падвергнуць (падвяргаць) рэвізіі (у 2 знач.).

рэвізі́йны, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да рэвізіі (у 1 знач.); прызначаны для правядзення рэвізіі. Рэвізійная камісія.

рэві́зія, ‑і, ж.

1. Праверка фінансава-гаспадарчай дзейнасці прадпрыемства, установы, арганізацыі, адказнай службовай асобы з мэтай праверкі законнасці, правільнасці і мэтазгоднасці іх дзеянняў. Рабіць рэвізію. Рэвізія магазіна. □ Часамі глаўк пасылаў .. [Казіміра] на рэвізію на другія заводы: у Канск, у Таўду, у Лысьву. Скрыган. Адсутнасць уліку маёмасці .. [Шаманскі] груба назваў злачынствам, паабяцаў арганізаваць рэвізію і вінаватых у адсутнасці ўліку і гаспадарчых стратах прыцягнуць да адказнасці. Дуброўскі. // Агляд чаго‑н. з мэтай праверкі. — А ўсё ж такі, брат Грышка, не шкодзіць, я думаю, пабыць табе на бухгалтарскіх курсах. Калгас наш расце, справа ўскладняецца, — заключыў рэвізію кніг старшыня калгаса. Колас.

2. Перагляд палажэнняў якога‑н. вучэння, тэорыі з мэтай унясення змен, паправак, якія парушаюць, скажаюць асновы гэтага вучэння, тэорыі.

3. Гіст. У Расіі ў 18 ст. і ў першай палове 19 ст. — перапіс сельскага і гарадскога насельніцтва для ўліку і вылічэння падушнага падатку.

[Ад лац. revisio — перагляд.]