Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

дало́жаны 1, ‑ая, ‑ае.

Дзеепрым. зал. пр. ад далажыць ​1.

дало́жаны 2, ‑ая, ‑ае.

Дзеепрым. зал. пр. ад далажыць ​2.

дало́млівацца, ‑аецца; незак.

1. Незак. да даламацца.

2. Зал. да даломліваць.

дало́мліваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.

Незак. да даламаць.

дало́невы, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да далоні. Далоневы мускул. Далоневыя складкі.

дало́нь, ‑і, ж.

Унутраны бок кісці рукі. Закрыць твар далонямі. □ Ладзім выкаціў бульбіну, узяў яе ў рукі, паперакідваў з далоні на далонь — пакуль астыла, і пачаў лупіць. Ставер. Алена ідзе і раз-пораз выцірае далонню з твару пот. Мележ.

•••

Біць (пляскаць) у далоні гл. біць.

Як на далоні — пра што‑н. выразна і поўнасцю бачнае. Усё, што ляжала каля рэчкі і за ёю, было як на далоні. Шамякін.

дало́ў, прысл.

1. На зямлю, на падлогу. Зачапіўся воз за камень, што ляжаў пры дарозе, вось зламалася, і ганарысты жарнавік паляцеў далоў. Якімовіч. Па лесвіцы далоў збегла дзяўчына з ручніком. Алешка.

2. у знач. вык. (звычайна ў закліках, лозунгах). Прэч, вон. Сябры і сяброўкі, Уставайце! Дрымоты далоў! Агняцвет. — Далоў вайну! — палаюць грозна словы На розных мовах і на ўсіх сцягах. Астрэйка. // У значэнні загаду, патрабавання зняць, прыбраць што‑н. і пад. Шапкі далоў!

•••

І з капылоў далоў — зваліцца з ног; паваліцца.

З плеч далоў — пра завяршэнне якой‑н. справы, вызваленне ад непрыемных абавязкаў.

далу́заны, ‑ая, ‑ае.

Дзеепрым. зал. пр. ад далузаць.

далуза́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., што.

Закончыць лузанне чаго‑н., палузаць усё. Далузаць фасолю. Далузаць арэхі.

далу́зваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.

Незак. да далузаць.

далупі́ць, ‑луплю, ‑лупіш, ‑лупіць; зак., каго-што.

1. Аблупіць, злупіць да канца. Далупіць зайца. Далупіць печаную бульбіну.

2. Разм. Дарваць, канчаткова парваць. Далупіў вопратку.