Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

вы́раўнавацца, ‑нуецца; зак.

Стаць роўным, гладкім.

вы́раўнаваць, ‑ную, ‑нуеш, ‑нуе; зак., што.

Зрабіць што‑н. роўным, гладкім. Выраўнаваць пляцоўку.

выраўно́ўванне, ‑я, н.

Дзеянне паводле знач. дзеясл. выраўноўваць — выраўнаваць і выраўноўвацца — выраўнавацца.

выраўно́ўвацца, ‑аецца; незак.

1. Незак. да выраўнавацца.

2. Зал. да выраўноўваць.

выраўно́ўваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.

Незак. да выраўнаваць.

вы́раўняцца, ‑яюся, ‑яешся, ‑яецца; зак.

1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Тое, што і выраўнавацца. Маршчына не сыходзіла з ілба. Яна толькі выраўнялася і стала глыбейшая. Чорны.

2. Разагнуцца, выпрастацца. Ганна добра відна была.. Рукі былі сашчэплены так, што здалося — не разарве ніхто. Навек. І сама сядзела так, бы не выраўняецца век. Мележ.

3. Размясціцца па прамой лініі; параўняцца. Рабочыя выраўняліся, самкнуўшыся ў стройную калону. Пестрак. // перан. Даганяючы, зраўняцца з іншымі. Колькі летась давялося пахадзіць, паабіваць парогі, каб прыслалі спецыяліста, а цяпер, калі праўленне вылезла з прарыву, выраўнялася, забіраюць работніка з самага цяжкага ўчастка. Сапрыка.

4. Вярнуцца з нахіленага ў гарызантальнае ці вертыкальнае становішча. Самалёт выраўняўся і ўзяў курс на поўнач. Шахавец. [Насця] паклала руку на другі рычаг — машына выраўнялася і, плаўна пагойдваючыся, пайшла па асветленым фарамі прагале. Хадкевіч.

5. перан. Развіваючыся, павялічваючыся, зрабіць непрыкметнай розніцу паміж чым‑н. Рунь паступова выраўнялася. Хлапец выраўняўся і пастрайнеў. // Пазбавіўшыся ад недахопаў, стаць роўным, паслядоўным; ураўнаважыцца. Настрой паступова выраўняўся.

вы́раўняць, ‑яю, ‑яеш, ‑яе; зак., што.

1. Тое, што і выраўнаваць. Выраўняць палатно дарогі. Выраўняць умяціны.

2. Разагнуць, выпрастаць. Выраўняць плечы.

3. Зрабіць прамым. Выраўняць шарэнгу. Выраўняць рэчышча.

4. Вярнуць што‑н. з нахіленага ў гарызантальнае ці вертыкальнае становішча. Выраўняць самалёт. □ Машыну павяло ўбок, на сосны. Ён паспеў крута выраўняць яе. Шамякін.

вы́рахаваць, ‑рахую, ‑рахуеш, ‑рахуе; зак., што.

Разм. Правільна ўлічыць, прадугледзець усе акалічнасці для дасягнення чаго‑н. Вырахаваць час.

вырахо́ўваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.

Незак. да вырахаваць.

вы́рачаны, ‑ая, ‑ае.

Дзеепрым. зал. пр. ад вырачыць.