Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

вы́зірнуць, ‑ну, ‑неш, ‑не; зак.

Разм. Выглянуць. [Незнаёмец:] — Вызірні па дарогу і палічы машыны, колькі іх ідзе? Чорны. З-за снежных хмар вызірнуў месяц. Гурскі.

вызнава́ць, ‑наю, ‑наеш, ‑нае; незак.

1. Незак. да вызнаць.

2. што. Адкрыта трымацца якой‑н. веры, вучэння, поглядаў і пад. Вызнаваць пратэстанцтва.

3. каго-што. Разм. Трымацца пэўнай думкі аб кім‑, чым‑н.; лічыць. Сярод усіх.. [Адам] вызнаваў сябе за лепшага. Чорны.

вы́знаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., што і з дадан. сказам.

Разм.

1. Тое, што і выведаць (у 1 знач.).

2. Тое, што і спазнаць. Вызнаць тайны акіяна — Вось імкненне іх [вучоных] і план. А. Александровіч.

вызнача́льнасць, ‑і, ж.

Кніжн. Уласцівасць вызначальнага.

вызнача́льнік, ‑а, м.

Кніжн.

1. Тое, што сабою вызначае што‑н. Рытмічны вызначальнік.

2. Дапаможнік для вызначэння. Вызначальнік раслін.

вызнача́льны, ‑ая, ‑ае.

1. Які служыць для вызначэння чаго‑н. Вызначальныя рысы. Вызначальныя адзнакі.

2. Які сабою вызначае, абумоўлівае што‑н. Вызначальны момант.

вы́значаны, ‑ая, ‑ае.

1. Дзеепрым. зал. пр. ад вызначыць.

2. у знач. прым. Дакладна ўстаноўлены, прызначаны. Вызначаны час.

вызнача́цца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; незак.

1. Незак. да вызначыцца.

2. Зал. да вызначаць.

вызнача́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.

Незак. да вызначыць.

вы́значыцца, ‑чуся, ‑чышся, ‑чыцца; зак.

1. Набыць выразны характар, стаць відным. На шэрым фоне ўваходу [у пячору] вызначылася нейкая вялікая цёмная маса, спынілася, быццам здзіўленая, — пачуўся грозны, хрыплы рык. Маўр. // Раскрыць свой змест, форму. Спецыфіка прадмета вызначылася не адразу. // Выразна акрэсліцца. У адным месцы абора разбэрсалася, анучы аб’ехалі ўніз і вызначылася форма нагі. Чорны.

2. Поўнасцю скласціся. Марцін адчуваў, што Ганнін лёс ужо вызначыўся, як мае быць. Чорны.

3. Вылучыцца з ліку іншых чым‑н. Вызначыцца сваёй храбрасцю. □ Гонар зрэзаць і звязаць апошні сноп дастаецца таму, хто вызначыўся на ўборцы. Хадановіч.

4. чым. Стаць знамянальным, паказальным дзякуючы чаму‑н. Наш век вызначыўся выкарыстаннем атамнай энергіі.