Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

вы́прасавацца, ‑суецца; зак.

Паддацца прасаванню; стаць адпрасаваным. Бялізна добра выпрасавалася.

вы́прасаваць, ‑сую, ‑суеш, ‑суе; зак., што.

Выгладзіць гарачым прасам; разгладзіць. Выпрасаваць памытую кашулю. □ У суботу пасля работы мы выпрасавалі касцюмы, наваліліся і так надраілі чаравікі, што яны аж зіхацелі. Асіпенка.

вы́прасіцца, ‑прашуся, ‑прасіліся, ‑прасіцца; зак.

Настойліва просячы, атрымаць дазвол пайсці, паехаць куды‑н. Выпрасіцца на пабыўку. □ І выпрасіўся я на работу ў лес. Гарэцкі.

вы́прасіць, ‑прашу, ‑прасілі, ‑прасіць; зак., каго-што.

Атрымаць, дамагчыся чаго‑н. настойлівымі просьбамі. Выпрасіць прабачэнне. □ Валодзька выпрасіў, нарэшце, у рэдактара дазвол паехаць на раён. Брыль.

выпрасо́ўвацца, ‑аецца; незак.

Зал. да выпрасоўваць.

выпрасо́ўваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.

Незак. да выпрасаваць.

вы́прастаны, ‑ая, ‑ае.

Дзеепрым. зал. пр. ад выпрастаць.

вы́прастацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; зак.

1. Прыняць прамое становішча; разагнуцца, выпраміцца. □ Вудзільна сагнулася і тут жа выпрасталася. Ляўданскі. Жнеі выпрасталіся і пачалі паглядаць на дарогу, на жанчын, што падыходзілі ўсё бліжэй і бліжэй. Мележ.

2. Разм. Легчы, выцягнуўшыся на ўвесь рост. Стомленасць і позні час спараджалі жаданне легчы, выпрастацца і моцна заснуць. Галавач.

3. Разм. Памерці.

вы́прастаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., што.

1. Зрабіць простым, разагнуць. Выпрастаць цвік. Выпрастаць нагу. □ Рыбак, які нёс сеці, выпрастаў нарэшце спіну і паварушыў плячыма. В. Вольскі.

2. Выраўнаваць пагнутае, памятае. Выпрастаць умяціну. □ Каваль ..спачатку гаспадарскім вокам агледзеў вупраж, выпрастаў зморшчыны потніка, тады ўзяўся за плуг. Кулакоўскі.

•••

Ногі выпрастаць — тое, што і ногі працягнуць (гл. працягнуць).

вы́прасці, ‑праду, ‑прадзеш, ‑прадзе; зак., што, чаго.

Прадучы, вырабіць; спрасці, напрасці. Выпрасці нітак на дратву.