Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

Скарачэнні
абвгдеёжзійклмнопрстуфхцчшэюя
аеілнорстухчшыэюя’
аоуыэ

працягаць, ✂; зак. (разм.).

  1. Тое, што і пранасіць (у 1 знач.).

  2. Цягаць (у 1, 3 і 4 знач.) на працягу якога-н. часу.

працягласць, ✂, ж.

  1. Адлегласць у прасторы, занятая чым-н.

    • П. трубаправода.

  2. Час, на працягу якога што-н. дзейнічае, адбываецца.

    • П. камандзіроўкі.
    • П. гуку.

працяглы, ✂.

Які доўга працягваецца.

  • П. тэрмін.

працягнуцца, ✂; зак.

  1. Выцягваючыся, выставіцца наперад.

    • Працягнуліся дзве пары рук.

  2. Прадоўжыцца.

    • Даклад працягнуўся дзве гадзіны.

  3. Расцягнуцца на якую-н. адлегласць.

    • Горад працягнуўся ўздоўж ракі на дзесяткі кіламетраў.

|| незак. працягвацца, ✂.

|| наз. працяг, ✂.

працягнуць, ✂; зак.

  1. Цягнучы, перамясціць.

    • П. сані па снезе.

  2. Нацягнуць на якой-н. адлегласці або ўздоўж чаго-н., пракласці на якую-н. адлегласць.

    • П. тэлефонную лінію.

  3. Выцягваючы, выставіць у якім-н. напрамку.

    • П. рукі.
    • П. ногі (таксама перан. памерці; разм.).

  4. Прапусціць праз вузкую адтуліну, уцягнуць у што-н.

    • П. нітку ў іголку.

  5. Дамагчыся прыняцця недазволенымі метадамі (разм. неадабр.).

    • П. рэзалюцыю на сходзе.

  6. Зрабіць даўжэйшым, павялічыць тэрмін чаго-н.

    • П. лінію алоўкам.
    • П. заняткі.

  7. Прымусіць доўга гучаць; вымавіць павольна, працяжна.

    • П. ноту.

  8. Прадоўжыць, узнавіць пасля перапынку.

    • П. сход.

  9. перан. Раскрытыкаваць, публічна абсмяяць (разм.).

    • П. у газеце.

  10. Праіснаваць, пражыць (разм.).

    • Гэты хворы доўга не працягне.

|| незак. працягваць, ✂.

|| наз. працяг, ✂.

працяжнік, ✂, м.

Знак прыпынку ў выглядзе доўгай гарызантальнай рыскі (—).

працяжны​1 ✂ прым.

Пра гукі: які гучыць павольна, цягуча.

  • П. стогн.
  • П. гудок.
  • Працяжная песня.

|| наз. працяжнасць, ✂.

працяжны​2, ✂, (спец.).

Які служыць для апрацоўкі чаго-н. пры руху, працягванні.

  • П. станок.

працярпець, ✂; зак. (разм.).

Цярпліва перанесці што-н., перацярпець.

  • П. дзень без яды.

працяць, ✂; зак.

Тое, што і праткнуць.

  • П. рагамі.
  • Гэта думка балюча працяла сэрца (перан.).
  • П. поглядам (перан. хутка і пільна паглядаць на каго-н.).

|| незак. працінаць, ✂.