Verbum

пятак, ✂, м. (разм.).

Манета ці сума ў 5 капеек.

|| прым. пятаковы, ✂.

|| памянш. пятачок, ✂.

|| прым. пятачковы, ✂.

пятка, ✂, ж.

1. Тое, што і пята (у 1 знач.).

   • Пераступаць з наскоў на пяткі.
   • Паказаць (падмазаць) пяткі (таксама перан. хутка пабегчы, уцячы).
   • Пяткі лізаць каму-н. (падхалімнічаць перад кім-н.; разм. пагард.).
   • Толькі пяткі блішчаць або заблішчалі (перан. хто-н. хутка пабег).

2. Тое, што і пята (у 2 знач.; спец.).

|| прым. пятачны, ✂.

пятліца, ✂, ж.

1. Абкідная або нашыўная пятля на верхняй вопратцы.

   • Стужачка ў пятліцы фрака.

2. Каляровая падоўжаная нашыўка на каўняры форменнага адзення.

|| памянш. пятлічка, ✂.

|| прым. пятлічны, ✂.

пятля, ✂, ж.

1. Складзены і завязаны кальцом канец вяроўкі, шнурка і пад., а таксама сагнутая кальцом частка ніткі пры пляценні, вязанні.

   • Завязаць пятлю.
   • П. на панчосе.

2. перан. Ужыв. для сімвалічнага абазначэння пакарання смерцю праз павешанне ці для абазначэння такога бязвыхаднага становішча, пры якім можна толькі павесіцца.

   • П. на яго трэба!
   • Хоць у пятлю лезь (пра бязвыхаднае становішча). Шукаць пятлі на шыю (таксама перан. лезці ў небяспечныя, рызыкоўныя справы).

3. Лінія, кругавы рух у выглядзе замкнутай або паўзамкнутай крывой.

   • Апісаць пятлю.
   • Мёртвая п. (фігура найвышэйшага пілатажу — палёт па замкнутай крывой у вертыкальнай плоскасці).
   • Петлі заечых слядоў.

4. Тое, што і сіло.

5. Праразная адтуліна ў адзенні для зашпільвання, а таксама засцежка з тонкага шнурка, дроціка.

   • Абкідаць петлі.

6. Дзве планкі на шарніры, якія служаць для прымацавання створкі, дзвярэй.

   • Павесіць дзверы на петлі.

|| памянш. пяцелька, ✂.

|| прым. пяцельны, ✂.

• Пяцельнае шво.

пятляць, ✂; незак. (разм.).

Ісці, рухацца не прама, робячы петлі (у 3 знач.).

• Веласіпедыст пятляе.

пятнаццаць, ліч.

Лік і колькасць 15.

|| парадкавы ліч. пятнаццаты, ✂.

пятніца, ✂, ж.

Пяты дзень тыдня.

• Сем пятніц на тыдні ў каго-н. (м. пра таго, хто часта мяняе думкі, рашэнні).
• Серада з-пад пятніцы відаць (з-пад верхняга адзення відаць ніжняе; разм. жарт.)

|| прым. пятнічны, ✂.

пяток, ✂, м. (разм.).

Пяць аднолькавых прадметаў.

• П. бульбін.

пятрушка, ✂, ж.

Агародная расліна, корань і лісце якой ужыв. як прыправа да страў.

|| прым. пятрушкавы, ✂.

пятрэць, ✂; незак. (разм.).

1. Сохнуць, высыхаць (на сонцы, ветры і пад.).

   • На полі пятрэе салома.

2. Станавіцца чахлым.

   • П. ад сухотаў.