Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

Скарачэнні
абвгдеёжзійклмнопрстуфхцчшэюя
авеёіклмнопрстуфхцчшыэюя
бвдйклмнпрстуўхцчя

сотавы, ✂.

Які мае адносіны да аднаго з тыпаў бесправадной тэлефоннай сувязі.

  • Сотавая тэлефонная сувязь.
  • С. тэлефон (аўтаномны тэлефон, звязаны радыёхвалямі з базавай станцыяй сувязі).

сотка, ✂, ж. (разм.).

  1. Адзінка зямельнай плошчы, роўная адной сотай частцы гектара.

    • Прысядзібны ўчастак займае 10 сотак (10 сотых га).

  2. Мера вадкасці, роўная адной сотай вядра, а таксама бутэлька такой ёмістасці (уст.).

    • На стале стаяла с. гарэлкі.

|| прым. соткавы, ✂.

сотня, ✂, ж.

  1. Сто якіх-н. адзінак (прадметаў, рублёў і пад.).

    • Дзве сотні кніг.
    • Заплаціць не адну сотню за кашулю.
    • Сотні студэнтаў (вельмі многа).

  2. мн. Трэцяя ад канца лічба шматзначнага ліку.

  3. Вайсковае падраздзяленне, якое першапачаткова складалася са ста чалавек.

    • Стралецкая с.
    • Казацкая с. (падраздзяленне, якое адпавядае эскадрону).

|| памянш. соценька, ✂.

|| прым. соценны, ✂.

  • С. білет.
  • Соценная вага (вага, на якой прадмет, што ўзважваецца, ураўнаважваецца ў сто разоў лягчэйшай гірай; спецыяльны тэрмін).

соты​1, ✂

Ячэйкі з воску, якія робяць пчолы і восы для захоўвання мёду і адкладвання яец.

  • Мядовыя с.

|| прым. сотавы, ✂.

  • С. мёд (які знаходзіцца ў сотах).

соты​2 ✂ прым.

  1. гл. сто.

  2. Які атрымліваецца пры дзяленні на сто.

    • Сотая частка.
    • Дзве сотыя (наз.).

соус, ✂, м.

Прыправа, падліва да стравы.

  • Таматны с. вельмі смачны.
  • Пад рознымі соусамі (таксама перан. у іншай форме, у другім выглядзе; разм., неадабр.).

|| прым. соусны, ✂.

соуснік, ✂, м.

Пасудзіна для соусу.

соўгацца, ✂; незак. (разм.).

  1. Хадзіць туды-сюды.

    • С. па вуліцы без справы.

  2. Марудна, з цяжкасцю хадзіць.

    • Бабуля ледзь соўгаецца.

  3. Перамяшчацца, рухацца.

    • Колца соўгаецца па дроце.

|| аднакр. саўгануцца, ✂.

|| наз. соўганне, ✂.

соўгаць, ✂; незак. (разм.).

  1. Перасоўваць што-н. з месца на месца.

    • С. сталы з аднаго пакоя ў другі.

  2. Соваць, рухаць чым-н. у розных кірунках.

    • С. картатэчныя скрынкі.

  3. чым. Соваць, поркаць куды-н., у што-н.

    • С. палкай у гразь.

|| аднакр. саўгануць, ✂.

|| наз. соўганне, ✂.

соўка, ✂, ж.

  1. Птушка сямейства сапраўдных соў.

  2. Шэры начны матылёк, шкоднік сельскагаспадарчых культур.