Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

Скарачэнні

прыразны, , (спец.).

Такі, які прырэзалі​1, прыбавілі.

  • Прыразныя землі.

прырасці, ; зак.

  1. да чаго. Зрастаючыся, утварыць адно цэлае з чым-н.

    • Прышчэп прырос.
    • П. да месца (перан. зрабіцца нерухомым).
  2. Павялічыцца ў колькасці, памерах (разм.).

|| незак. прырастаць, .

|| наз. прырашчэнне, і прырост, .

  • Прырашчэнне працэнтаў.
  • Прырост пагалоўя жывёлы.

прыраўнаваць, ; зак.

Прыпадобніць да каго-, чаго-н., прызнаць роўным з кім-, чым-н.

  • Па таленту яго можна п. да лепшых спевакоў.

|| незак. прыраўноўваць, .

прырода, , ж.

  1. Усё існае ў сусвеце, арганічны і неарганічны свет.

    • Законы прыроды.
    • Жывая п. (арганічны свет).
    • Мёртвая п. (неарганічны свет: не расліны, не жывёлы).
  2. Месцы па-за гарадамі (палі, лясы, горы).

    • Любавацца прыродай.
    • На ўлонні прыроды.
    • Выехаць на прыроду (разм.).
  3. перан., чаго. Асноўная ўласцівасць, сутнасць (кніжн.).

    • П. атама.
    • П. сацыяльных адносін.

  • Ад прыроды або з прыроды — ад нараджэння, ад пачатку існавання.

  • З дрэнным зрокам ад (з) прыроды.

  • Па прыродзе — па характару, па натуры.

  • Па прыродзе ён добры чалавек.

|| прым. прыродны, .

  • Прыродныя багацці краю.
  • Прыродныя рэсурсы.
  • Прыродныя ўмовы.

прырода...

Першая частка складаных слоў са знач. які мае адносіны да прыроды (у 1 знач.), напр. прыродаахоўны, прыродазнаўства, прыродакарыстанне.

прыродаахоўны, , (спец.).

Які мае адносіны да аховы прыроды, прыроднага багацця.

  • Прыродаахоўныя мерапрыемствы.

прыродазнаўства, , н.

Навука аб прыродзе; такая навука як прадмет школьнага выкладання.

  • Праграма па прыродазнаўству.

|| прым. прыродазнаўчы, .

прыроджаны, .

  1. Уласцівы ад нараджэння.

    • П. імунітэт.
    • П. парок сэрца.
    • П. талент.
  2. Які ў найвышэйшай ступені валодае якімі-н. уласцівасцямі, якасцямі для якой-н. дзейнасці.

    • П. тэхнік.
    • П. мастак.

|| наз. прыроджанасць, .

прыродны, .

  1. гл. прырода.

  2. Натуральны.

    • П. газ.
  3. Які па нараджэнню належыць да якой-н. мясцовасці, краіны, да якога-н. грамадскага класа.

    • П. мінчанін.
    • П. селянін.
  4. перан. Тое, што і прыроджаны (у 1 знач.).

    • П. талент.

прырослы, .

Які прырос да чаго-н.

  • П. прышчэп.