Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

Скарачэнні

земнаводны, .

Прыстасаваны да жыцця ў вадзе і на сушы.

  • Земнаводныя жывёлы.
  • Вывучэнне земнаводных (наз.).

земскі, .

  1. гл. земства.

  2. Даўней: агульнадзяржаўны.

    • Земскае апалчэнне.

  • Земскі начальнік — у царскай Расіі — чыноўнік з судова-адміністрацыйнай і паліцэйскай уладай, кіраўнік сялянскага насельніцтва пэўнага раёна.

земснарад, , м.

Плывучы землясосны і землечарпальны снарад для гідратэхнічных работ.

земства, , н. (гіст.).

Да рэвалюцыі: мясцовае самакіраванне ў сельскіх мясцовасцях з перавагай дваранства ў яго органах.

  • Губернскае з.
  • Павятовае з.

|| прым. земскі, .

  • Земская ўправа.
  • З. сход.

земшчына, , ж. (гіст.).

Даўней: частка дзяржавы, выдзеленая Іванам Грозным у кіраванне баярам (у адрозненне ад апрычніны).

зеніт, , м.

  1. У астраноміі: найвышэйшы пункт нябеснай сферы, які знаходзіцца прама над галавой наглядальніка.

  2. перан. Вышэйшая ступень, вяршыня чаго-н. (высок.).

    • З. славы.

|| прым. зенітны, .

зенітка, , ж. (разм.).

Зенітная гармата.

зенітны, .

  1. гл. зеніт.

  2. Прызначаны для стральбы па самалётах і іншых паветраных цэлях.

    • З. снарад.
    • З. кулямёт.

зенітчык, , м.

Артылерыст зенітнай артылерыі.

|| ж. зенітчыца, .

зерне1, , н.

  1. Плод, семя злакаў (а таксама некаторых іншых раслін).

    • Ячменнае з.
    • Кава ў зернях.
  2. зб. Насенне хлебных злакаў.

    • Хлеб у зерні.
  3. Невялікі прадмет, крупінка чаго-н.

    • Жамчужнае з.
  4. перан. Ядро, зародак чаго-н. (кніжн.).

    • З. ісціны.

|| памянш. зярнятка, і зернетка, .

|| прым. зерневы, і зернявы, .

  • Зерневыя (зернявыя) культуры.