Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

Скарачэнні
абвгдеёжзійклмнопрстуфхцчшэюя
аеілнорстухчшыэюя’
аоуыэ

пропадам:

  • Прападзі ты пропадам! (разм.) — вокліч у знач.: згінь, знікні (звычайна пры выказванні прыкрасці, раздражнення).

    • Прападзі ён пропадам са сваімі грашыма!

пропісь, ✂, ж.

Узоры правільнага і прыгожага пісьма.

  • Вучыцца пісаць па пропісях.

пропуск, ✂, м.

  1. гл. прапусціць.

  2. Дакумент на права ўваходу, уезду куды-н.

    • Паказаць п.
    • Уваход па пропусках.

  3. Тое, што і пароль (спец.).

  4. Няяўка на сходы, заняткі і пад.

    • Наведваць лекцыі без пропускаў.

  5. Не запоўненае, не занятае чым-н. месца (напр. у тэксце чаго-н.).

    • У канспекце многа пропускаў.

|| прым. прапускны, ✂.

проразь, ✂, ж.

  1. Скразная прарэзаная адтуліна, жалабок.

    • П. прыцэла.

  2. Від скразной разьбы (спец.).

    • Мастацкая п.

прорва, ✂, ж.

  1. Стромкі і глыбокі абрыў, бездань.

    • Сарвацца ў прорву.
    • На краі прорвы (таксама перан. на краі гібелі).

  2. перан. Прынцыповае разыходжанне ў чым-н.

    • Пасля гэтай спрэчкі паміж імі лягла п.

  3. Вельмі вялікая колькасць каго-, чаго-н. (разм.).

    • Паспрабуй накарміць такую прорву.
    • П. грошай.

  4. Пра каго-, што-н., што паглынае, пажырае многа чаго-н. (разм. неадабр.).

    • Якая п.: не ўкарміць яго!

проса, ✂, н.

Збожжавы злак з мяцёлкавым суквеццем, з ачышчанага зерня якога атрымліваюць крупы.

|| прым. прасяны, ✂.

  • Прасяная каша.

просінь, ✂, ж. (разм.).

Сіні прасвет у афарбоўцы чаго-н.

  • Вочы шэрыя з просінню.

проста, прысл.

  1. Прама, не зварочваючы ўбок.

    • Ідзіце п., потым звярніце налева.

  2. прысл. Непасрэдна.

    • Пачнём п. са справы.

  3. чаго. Сапраўды, на самай справе.

    • Гэтаму п. нельга паверыць.

  4. часц. Толькі, не што іншае, як.

    • Гэта п. здзек.

  5. прысл. Неяк выпадкова, без асаблівага намеру.

    • Зайшоў п. пагаварыць.

  6. прысл. Наогул.

    • Дапамагалі родзічы і п. добрыя людзі.

◊

  • Проста так — проста (у 5 знач.), без асаблівых прычын, намеру.

  • Чаго ты прыйшоў? — Проста так.

проставалосы, ✂ (разм.).

Без галаўнога ўбору.

  • Выбег на вуліцу п.

простанароддзе, ✂, н., зб. (уст.).

Простыя людзі, якія належаць да непрывілеяваных класаў.

  • Выхадзец з простанароддзя.