Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

Скарачэнні

змярканне, , н.

  1. Наступленне змроку, цемнаты.

    • Ад світання да змяркання.
  2. Прыцемкі паміж заходам сонца і наступленнем ночы.

    • З. ахінула ўсё навокал.

змярцвелы, .

  1. Які страціў адчувальнасць, стаў мёртвым (пра клеткі, тканкі і пад.).

    • Змярцвелыя тканкі.
  2. перан. Нерухомы, застылы, пазбаўлены жыцця.

    • З. твар.

|| наз. змярцвеласць, .

змярцвіць, ; зак.

Зрабіць неадчувальным, безжыццёвым.

  • З. нерв.
  • З. тканку.

|| незак. змяртвляць, .

змястоўны, .

З багатым зместам (у 1 знач.), з вялікім унутраным сэнсам, значэннем.

  • З. даклад.
  • Змястоўна (прысл.) выкласці думкі.

|| наз. змястоўнасць, .

змясціцца, ; зак.

Знайсці сабе дастаткова месца; умясціцца ўсярэдзіне чаго-н.

  • Тут столькі людзей не змесціцца.
  • Рэчы змясціліся ў сакваяж.

|| незак. змяшчацца, .

змясціць, ; зак.

  1. Умясціць у сабе.

    • Клуб не мог з. усіх прысутных.
  2. Знайсці месца для каго-, чаго-н., умясціць унутр чаго-н.

    • З. усе рэчы ў шафу.
  3. Даць памяшканне для жылля, месца каму-, чаму-н.

    • З. прыезджых у гасцініцу.
    • З. трусоў у клеткі.
  4. Аддаць куды-н. для якой-н. мэты.

    • З. хворага ў бальніцу.
    • З. грошы ў ашчадны банк.
  5. Надрукаваць, апублікаваць.

    • З. аб’яву ў газеце.
  6. Звольніць з пасады (разм.).

    • З. загадчыка.

|| незак. змяшчаць, .

|| наз. змяшчэнне, .

змяць, ; зак.

  1. гл. мяць.

  2. перан. Моцным націскам парушыць баявыя парадкі ворага, зламаць супраціўленне, прымусіць уцякаць.

    • З. варожыя войскі.

|| незак. змінаць, .

змяшацца, ; зак.

  1. гл. мяшацца.

  2. Злучыцца з чым-н., утвараючы сумесь.

    • Гліна змяшалася з пяском.
  3. Зліцца з кім-, чым-н. у адно цэлае.

    • З. з натоўпам.

|| незак. змешвацца, .

|| наз. змяшэнне, .

змяшчальны, .

Які здольны ўмясціць вялікую колькасць каго-, чаго-н.

  • З. бак.
  • Змяшчальнае памяшканне.

|| наз. змяшчальнасць, .

змяшчацца, ; незак.

  1. гл. змясціцца.

  2. Знаходзіцца ў якім-н. месцы, памяшканні.

    • Сталовая змяшчаецца на першым паверсе будынка.
  3. Уваходзіць у склад чаго-н.

    • У кнізе змяшчаецца шэраг карысных звестак.