Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

ло́пасць, -і, мн. -і, -ей, ж.

1. Шырокі плоскі канец чаго-н.

Л. вясла.

2. Рабочая, плоскай формы частка суднавых колаў, грабных і паветраных вінтоў.

Л. кола турбіны.

|| прым. ло́пасцевы, -ая, -ае.

ло́пат гл. лапатаць.

ло́пацень, -патня, мн. -патні, -патняў, м.

1. Той, хто многа гаворыць, лапоча (разм., пагард.).

2. Няроўнасць у адкляпанай касе.

Першы раз кляпаў касу і нагнаў лопатняў.

ло́пацца, 1 і 2 ас. звычайна не ўжыв., -ецца; незак.

1. Даваць трэшчыны, ірвацца з трэскам, надзімаючыся разрывацца і знікаць.

Лёд лопаецца.

Шклянка лопаецца.

2. перан. Цярпець крах, поўную няўдачу (разм.).

Лопаюцца планы.

Лопацца са смеху (разм.) — знемагаць ад смеху.

ло́паць¹, 1 і 2 ас. не ўжыв., -ае; незак.

Лапатаць крыламі (пра птушак).

|| аднакр. ло́пнуць, -не.

|| наз. ло́панне, -я, н.

ло́паць², -аю, -аеш, -ае; незак., што (разм.).

Прагна есці.

|| зак. зло́паць, -аю, -аеш, -ае.

Місу крупені злопаў.

ло́пнуць¹, -ну, -неш, -не; -ні; зак.

1. Даць трэшчыну; трэснуўшы, разламацца, разадрацца, парвацца.

Лопнуў графін.

Лопнула струна.

2. перан. Пацярпець поўную няўдачу, крах (разм.).

Лопнулі надзеі.

Лопнуць са смеху (разм.) — зайсціся моцным смехам.

Цярпенне лопнула (разм.) — няма больш сіл цярпець, вытрымка скончылася.

|| незак. ло́паць, -аецца.

ло́пнуць² гл. лопаць¹.

ло́пух, -у, мн. -і, -аў, м.

Травяністая расліна сямейства складанакветных з буйным шырокім лісцем і ўчэпістымі калючымі галоўкамі, а таксама ліст гэтай расліны; дзядоўнік.

|| прым. ло́пухавы, -ая, -ае.