Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

напаро́ць, -пару́, -по́раш, -по́ра; -пары́; зак., чаго.

1. Распароць нейкую колькасць чаго-н. сшытага.

Н. сарочак.

2. Пашкодзіць чым-н. вострым.

Н. руку.

|| незак. напо́рваць, -аю, -аеш, -ае.

напа́рстак, -тка, мн. -ткі, -ткаў, м.

Маленькі каўпачок, які надзяваецца на палец пры шыцці, каб не ўкалоцца іголкай.

|| прым. напа́рсткавы, -ая, -ае.

напарта́чыць гл. партачыць.

напа́рыць, -ру, -рыш, -рыць; -раны; зак.

1. чаго. Прыгатаваць параннем.

Н. буракоў.

Н. бобу.

2. каго-што. Добра папарыць (разм.).

Н. спіну ў лазні.

3. чаго. Кіпячэннем прыгатаваць нейкую колькасць чаго-н.

Н. малака.

|| незак. напа́рваць, -аю, -аеш, -ае.

|| звар. напа́рыцца, -руся, -рышся, -рыцца (да 2 знач.); незак. напа́рвацца, -аюся, -аешся, -аецца.

напа́с, -у, м.

Ступень адкормленасці жывёлы.

напа́свіцца, 1 і 2 ас. не ўжыв., -се́цца; зак.

Наесціся на пашы; многа папасвіцца (пра жывёлу, птушак).

напа́свіць, -су́, -се́ш, -се́; -сём, -сяце́, -су́ць; напа́свіў, -віла; напасі́; зак., каго.

Пасучы на пашы, накарміць (пра жывёлу, птушак).

Н. кароў.

напаску́дзіць гл. паскудзіць.

напасле́дак, прысл.

Пад канец, завяршаючы што-н.

Сказаць н.

напа́сці, -паду́, -падзе́ш, -падзе́; -падзём, -падзяце́, -паду́ць; напа́ў, -па́ла; -падзі́; зак., на каго-што.

1. Кінуцца на каго-, што-н. з мэтай захопу, грабяжу, забойства і пад., а таксама наогул пачаць дзейнічаць супраць каго-н. з варожай мэтай.

Н. на суседнюю краіну.

Звер напаў на чалавека.

2. Рэзка, адмоўна выступіць супраць каго-, чаго-н.

Н. на сваіх крытыкаў.

3. 3 прагнасцю пачаць што-н. рабіць (разм.).

Н. на ежу.

4. Выпадкова натрапіць на што-н., знайсці што-н.

Н. на ягаднае месца.

Н. на воўчы след.

5. Раптоўна ахапіць, з’явіцца (пра душэўны або фізічны стан).

На мяне напала роспач.

Напаў кашаль.

Не на таго напаў (нарваўся) (разм., часта іран.) — маеш справу не з тым, на каго разлічваў.

|| незак. напада́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| наз. нападзе́нне, -я, н.